Zorgvuldigheid staatsinstituten

door

BEGIN SEPTEMBER 2018 keert president Desi Bouterse terug uit Cuba na daar een medische ingreep te hebben ondergaan. Tijdens een persconferentie direct na aankomst vertelt hij openhartig hierover.

Hij had een vrij grote scheur in zijn buikwand, vanaf het middenrif tot onder de navel. Bij een onverwachte reflexbeweging zouden zijn darmen naar buiten kunnen komen. In zo een geval is een acute operatie nodig, legde de president uit. Als dat zou gebeuren tijdens verblijf in het binnenland zou dat een probleem kunnen worden. Daarom had hij besloten de ingreep te laten plegen. Tot zover is er niets aan de hand, want deze medische gegevens zijn door de persoon zelf gedeeld met de samenleving.

Het bekendmaken van de doodsoorzaak bij bekende en publieke personen, onder wie regeringsleiders, artiesten en anderen – vooral onder verdachte omstandigheden – niet ongebruikelijk

Anders is het wanneer medische gegevens van een persoon die is overleden openbaar worden gemaakt door derden en hoe. Wanneer de nu ex-president Bouterse begin vorige week onder ongebruikelijke omstandigheden – niet in een ziekeninstelling – komt te overlijden, wordt het ontzielde lichaam voor sectie door het Openbaar Ministerie (OM) in beslag genomen om de doodsoorzaak vast te stellen. Zaterdag maakte het OM publiekelijk de doodsoorzaak bekend: complicatie van leverfalen bij ernstige leverfibrose, veroorzaakt door chronisch alcoholgebruik.

De familie van de overledene heeft aan de wijze van bekendmaking en vooral de gegeven details aanstoot genomen en dreigt met juridische stappen. Met de bekendmaking is het medisch geheim geschonden, meent de familie. Wat de nabestaanden ook stoort is dat zij de conclusies in het sectierapport, via de pers hebben moeten vernemen. Dit handelen is op zijn minst laakbaar en het OM kan grove onzorgvuldigheid worden verweten. Het was gepast de nabestaanden eerst formeel op de hoogte te stellen.

Maar aan de andere kant is het bekendmaken van de doodsoorzaak bij bekende en publieke personen, onder wie regeringsleiders, artiesten en anderen – vooral onder verdachte omstandigheden – niet ongebruikelijk. Zo werd bekend dat president Hugo Chávez van Venezuela en de pas overleden Amerikaanse oud-president Jimmy Carter aan kanker zijn overleden. Carter had zijn ziekte enkele jaren geleden zelf bekend gemaakt. George H. W. Bush sr., een andere Amerikaanse oud-president, is overleden aan vasculaire Parkinson, een zeldzame ziekte.

De Nederlandse regering maakte bekend dat prinses Juliana is overleden door longontsteking. Ook de doodsoorzaak van de Franse oud-president François Mitterand, ex-president Nelson Mandela van Zuid-Afrika, zanger Michael Jackson en recentelijk acteur Matthew Perry is publiekelijk bekendgemaakt.

In de Verenigde Staten komt het regelmatig voor dat de doodsoorzaak van burgers en met name bekende personen, die onder verdachte of tragische omstandigheden zijn overleden, tijdens een persconferentie met het publiek wordt gedeeld door het Department of Coroner, de lijkschouwer van de overheid. In Suriname is het geen gebruik dat het OM de doodsoorzaak van onder andere prominenten publiekelijk bekendmaakt. Bij tragische incidenten, zoals bij voorbeeld verkeersongevallen en verdrinking, vermeldt de politie weleens de doodsoorzaak.

Het OM als staatsinstituut zal te allen tijde de grootst mogelijke zorgvuldigheid in acht dienen te nemen om nabestaanden niet onnodig te kwetsen met het bekendmaken van gevoelige informatie uit iemands medisch dossier. Wat in het geval-Bouterse is gebeurd kan als leermoment worden aangegrepen om richtlijnen vast te stellen, wat in noodzakelijke gevallen door de autoriteiten kan worden bekendgemaakt over de doodsoorzaak, vooral als het gaat om een verdacht geval van overlijden, ongeacht om wie het gaat.