Winti geloof nader bekeken: ‘Als je gelooft, moet je weten waarin je gelooft en wat dat inhoudt’

“Wat als hobby begon, schept nu bij mij de overtuiging dat ik bezig ben een missie te vervullen, namelijk winti als geestelijke leer uit te werken voor mensen die winti als geloof willen aanhangen, maar het geloofsinhoudelijke niet genoeg kennen of begrijpen om daarin houvast te vinden.” Dat zegt Juliën Zaalman, die dertien boeken heeft geschreven waarvan tien over het wintigeloof. De Ware Tijd sprak met hem naar aanleiding van zijn nieuwste uitgave ‘Anyame, de levensgeest en de eeuwige geest van het Zijn’, waaraan hij vijf jaar heeft gewerkt. Het is een boek met meer dan zeshonderd pagina’s.

Tekst en beeld Tascha AvelooADVERTISEMENT

Zaalman noemt zichzelf een gelovig mens die toegewijd is aan zijn geloof en zich verregaand verdiept in het onderzoeken van de roots en de werking er van. “Ik zie dit als een verplichting ten opzichte van degenen die winti als geloofshonk willen aangrijpen om een beter en stabieler leven op te bouwen. Het is een proces van geestelijke ingeving”, licht hij toe. “En ik geloof dat als je gelooft, je moet weten waarin je gelooft en wat het inhoudt.”

“Mensen zoeken naar die houvast, die verbinding – vaak ook een fysieke – met het hogere”

Andere geloofsovertuigingen en spirituele filosofieën hebben allemaal wel een ‘heilig boek’. Volgens Zaalman heeft winti, zoals die zich in Suriname heeft gevormd, een brede oorsprong. “De mensen die hiernaartoe zijn verscheept uit diverse landen uit Afrika, hadden allemaal hun eigen geloofsuitingen. Ze hebben nooit meer de kans gehad om terug te gaan en nu hebben de nazaten van zij die in slavernij zijn gehouden, al deze geloofsideeën en denkbeelden bij elkaar gevoegd met lokale invloeden en daaruit is ‘de winti’ gevormd.”

De betekenis van het woord ‘winti’ is niet slechts ‘wind’ of ‘yeye’ (geest), zoals men aangeeft. Het betekent ‘geestelijke leer van het wezen’. Het is een samengesteld begrip dat is afgeleid uit de woorden ‘kinti’ of ‘bwiti’. Dat zijn woorden uit de Bantu-talen, die worden gesproken in Congo.

Veel van de in Suriname gehouden slaven zijn uit dat gebied afkomstig geweest. “Het zijn geloofssystemen die nu nog worden beleden, alhoewel dat enigszins is teruggedrongen door de geloofssystemen van de kolonisator en de moslims.”

Winti is een samenstelling met elementen van het akan-, fodu-, mandingo– en yorubageloof. “Het principe van anyame komt uit het geloofssysteem van de Akan. Zo kan je de ampuku herleiden van de bwiti en de fodu van de dawme. Ik heb diepgaand onderzoek gedaan. Het is echt een mengelmoes van geloofsdenkbeelden die zich op hetzelfde niveau uitdragen en die hebben geleid tot hoe het geloof zich uitte op de plantage”, verklaart Zaalman.

Misinformatie

Zaalman is tijdens het interview gekleed in een trui en jeans, maar om zijn middel draagt hij een pangi en om zijn hals, schuin over zijn lichaam, een bijna vier meter lange dikke zilveren ketting waaraan grote zilveren munten. “Disi na wan ‘A-Kripangi kraga’, een bijzondere ketting die ik van mijn vader heb gehad. Het geeft uiting aan ‘een fysiek houvast binnen de winti’ en verbindt je aan datgene waarmee je begaafd bent; het is een geloofselement.”

Op het veld staat Zaalman vooral bekend als ‘Dompo Tata’, wat betekent ‘Degene die weet, degene die het geloof beheerst’. Volgens hem zijn er veel mensen die zeggen winti belijder te zijn, zonder inhoudelijk het geloof te kennen. “Ze interpreteren dingen bijvoorbeeld vanuit hun andere geloofsprincipes en inzichten. Vaak is de winti uitgelegd door mensen die een ander geloof aanhangen, dingen hebben benoemd naar hun referentiekader en daardoor misinformatie hebben gegeven.”

Als voorzitter van stichting Tata Kwasi ku Tata Tinsensi tracht hij het geloof inhoudelijk te kunnen presenteren omdat het verder gaat dan ‘wintiprey houden en winti krijgen’. Mensen vragen naar meer openheid om meer kennis te krijgen van de geloofshonken zoals wat is akra, djojo, anana, anyame. “Dat zijn begrippen die vanuit hun geestelijke inhoud, structuur geven aan het geloof.”

Zuivere kennis en interpretatie

Het nieuwe boek is een vervolg, maar volgens Zaalman meer nog een ‘broko ini pikin moni’ – het makkelijk begrijpbaar maken – van zijn vorige winti boek ‘Anyame, de geestelijke leer van winti’. “In dat boek wordt Anyame meer diep filosofisch besproken. Maar als gelovige moet je het kunnen bestuderen en dat zal beter kunnen als je de basisprincipes beter begrijpt.”

Zaalman meent dat winti ook meer is dan alleen spiritualiteit, omdat spiritualiteit verweven zit in alles wat een mens doet. Maar zijn nieuwe boek gaat over hoe winti is op basis van zuivere kennis en interpretatie en geeft de geestelijke gedachten weer die zijn verweven met de mens en de werkelijkheid waarin hij of zij leeft. Hoe de winti zicht verhoudt met de geest van het leven, hoe de …

...