Voorkeursstemmen: Wat houdt dit in?

door

In artikel 61 van de Grondwet van de Republiek Suriname staat: “De Nationale Assemblée bestaat uit 51 leden die op grond van algemene, vrije en geheime verkiezingen krachtens het stelsel van evenredige vertegenwoordiging bij grootste gemiddelde en voorkeurstemmen worden gekozen”.Dit betekent, dat bij het kiezen van een DNA-lid in Suriname de kiezer de keuze heeft om zijn stem niet op de nummer 1 van de kandidatenlijst van een politieke partij uit te brengen, maar op een andere kandidaat van dezelfde lijst. Bij de verkiezingen van 25 mei 2025 hebben de kiezers de mogelijkheid om op 1 kandidaat uit een kandidatenlijst te stemmen. In Suriname is een stem op de lijsttrekker van de politieke partij een lijststem en zijn stemmen op andere kandidaten dan de lijsttrekker in feite voorkeurstemmen. Wanneer de kiezer niet op de nummer één van de kandidatenlijst van zijn partij stemt, maar op een kandidaat die lager op de lijst staat, is sprake van een uitgebrachte voorkeurstem. De kiezers kunnen dus door het uitbrengen van een voorkeurstem invloed uitoefenen aan welke kandidaten zetels worden toegekend, gegeven het aantal zetels dat de partij van hun keuze heeft behaald. Derhalve kunnen kiezers op 25 mei 2025 aangeven, dat ze door het uitbrengen van een voorkeurstem graag een andere kandidaat in DNA zien dan de volgorde zoals hun partij heeft besloten. Wat je ook ziet, is dat er soms voorkeurstem acties worden gehouden om ook andere mensen in DNA te krijgen. Voor 25 mei zou je kunnen denken aan een voorkeurstem actie “Stem op een kandidaat met een Regionale binding” of aan de vele acties met foto’s van kandidaten met hun eigen politieke boodschap in de verschillende media in Suriname.Uit een studie (J. van Holsteyn en R. Andeweg 2012) is gebleken waarom kiezers een voorkeurstem uitbrengen. Deze studie heeft betrekking op voorkeurstemmen uitgebracht bij de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland. Uit deze studie blijkt, dat het overgrote deel van de voorkeurstemmen wordt uitgebracht op kandidaten die een relatief hoge positie op een kandidatenlijst innemen. Dit is volgens de onderzoekers een aanwijzing, dat het bij de voorkeurstem niet primair gaat om het verkozen krijgen van die kandidaten, omdat die kandidaten op grond van de partijlijstvolgorde normaal al gekozen zouden zijn. Voorts constateerden de twee onderzoekers dat kiezers met het hoogste opleidingsniveau twee keer zo vaak een voorkeurstem uitbrengen ten opzichte van kiezers met het laagste opleidingsniveau. Ook zagen zij een positief verband met politieke interesse. Het lijkt aannemelijk, dat de motieven uit deze studie voor het uitbrengen van een voorkeurstem bij de Tweede Kamerverkiezingen in Nederland niet noemenswaardig hoeven te verschillen van de motieven van de kiezers in Suriname.Conclusie:Nu de betekenis van en de motieven voor het uitbrengen van een voorkeurstem duidelijk zijn, is het tevens aannemelijk, dat op 25 mei 2025 een behoorlijk aantal DNA-zetels zullen worden ingenomen door kandidaten die met voorkeurstemmen zullen zijn gekozen.Drs. Kenneth C.M. Lalji