VK geeft strategische Chagos-eilanden aan Mauritius

door

Groot-Brittannië raakt zijn laatste overzeese gebiedsdeel in Afrika kwijt: premier Starmer is van plan Chagos-eilandengroep over te dragen aan Mauritius. Daarmee komt een einde aan een slepend conflict over de strategisch gelegen eilandengroep.
De Britten zijn sinds 1814 de baas op de eilandengroep. Vanwege de ligging midden in de Indische Oceaan besloot het Verenigd Koninkrijk de eilanden te houden toen Mauritius in 1968 onafhankelijk werd. Op het hoofdeiland Diego Garcia is een Amerikaans-Britse luchtmachtbasis gevestigd.
Voor de basis op Diego Garcia moest indertijd de complete bevolking van de eilanden wijken: zo’n 1500 bewoners werden gedwongen overgebracht naar Mauritius, de Seychellen of Groot-Brittannië zelf. Human Rights Watch karakteriseerde dit als een misdaad tegen de menselijkheid.
Onderzeeërs en langeafstandsbommenwerpersDiego Garcia bleef ook na de Koude Oorlog van strategisch belang als tussenstop voor patrouillerende onderzeeërs. Ook vertrokken hiervandaan de langeafstandsbommenwerpers die werden ingezet tijdens de oorlogen in Irak en Afghanistan. Nog altijd zijn er zo’n 2500 militairen gelegerd.
Internationaal groeide echter het verzet tegen de ontvolking van de eilandengroep. De Algemene Vergadering van de VN sprak in 2019 zijn protest uit en datzelfde jaar oordeelde het Internationaal Gerechtshof in Den Haag in een niet-bindende uitspraak dat de Chagos-eilanden nooit van Mauritius gescheiden hadden mogen worden.
In een gezamenlijke verklaring zeggen het VK en Mauritius nu dat er na twee jaar onderhandelen afspraken zijn gemaakt om “fouten uit het verleden” recht te zetten. Onder de nieuwe afspraken zullen de oorspronkelijke bewoners van de Chagos mogen terugkeren naar alle eilanden behalve Diego Garcia. Daarvoor wordt ook Brits geld vrijgemaakt.
99 jaarVerder is afgesproken dat de pacht van de Amerikaanse basis nog zeker 99 jaar wordt voortgezet. Daarmee zijn volgens de Amerikanen en Britten hun belangen in de regio veiliggesteld.
Toch is er ook kritiek op de soevereiniteitsoverdracht. Politici van de Conservatieve Partij waarschuwen dat Mauritius hechte banden met China heeft en zijn bang dat dat land garen spint bij het vertrek van de Britten.
Ook zijn de (nazaten van) de oorspronkelijke bewoners niet tevreden over de gang van zaken, omdat zij buiten de onderhandelingen zijn gehouden. “De Chagossianen zijn consequent en moedwillig genegeerd”, zegt een teleurgestelde woordvoerder, die het nieuws over het verdrag uit de media moest vernemen. “We eisen dat we volledig betrokken worden.”