Virtuele- en audiotour brengt verhalen Fort Boekoe realistisch tot leven

door

Fort Boekoe, bekend als een belangrijke verzetshaard van de marrons tegen de Nederlandse koloniale overheersing, symboliseert vrijheid, emancipatie en verzet. Onder leiding van verzetshelden zoals Boni, Baron en Jolicoeur bood het fort in de achttiende eeuw een veilig toevluchtsoord voor tot slaaf gemaakten, die waren gevlucht om te ontkomen aan het wrede leven op de plantages. Om deze rijke geschiedenis tot leven te brengen, heeft Stichting Boekoe de nieuwe webapplicatie ‘Luku fu Boekoe’ op 30 september gelanceerd. “Wij hopen hiermee zowel toeristen als de lokale bevolking een goed beeld te geven van Fort Boekoe en de betekenis ervan”, zegt John Pel van de stichting tegen de Ware Tijd.
Tekst Audry Wajwakana

Beeld Still & Audry Wajwakana
De tour is beschikbaar via https://lukufuboekoe.com en biedt een unieke gelegenheid om op een moderne manier een cruciaal deel van de Surinaamse geschiedenis te verkennen. Middels de virtuele- en audiotour is het nu ook mogelijk om in 3D – driedimensionaal – een beeld te krijgen van hoe Fort Boekoe eruit moet hebben gezien tot aan de vernietiging in 1772.

“Hoewel de locatie is gevonden, is er fysiek niets meer over, precies zoals Boni voorspelde”

De lancering van de nieuwe virtuele realistische (VR) en audiotour is onderdeel van het Boekoe-project, waar Pel initiatiefnemer van is. Er zijn vier scenario’s te doorlopen en elk scenario heeft een aantal verhalen. Pel: “Je kunt op de laptop, computer of mobiele telefoon de app openen en virtueel door het moeras sluipen en het fort bezoeken. Terwijl men dit doet kan men naar verhalen luisteren die van generatie op generatie zijn doorgegeven.”
Het fysieke fort mag dan wel niet meer bestaan, maar het verhaal is door mondelinge overlevering bewaard gebleven. Op 20 september werd in het dorp Tamarin, aan de Cotticarivier in district Marowijne, een monument voor Boekoe onthuld.
De informatie voor de app is gebaseerd op betrouwbare bronnen, maar er is ook veel aandacht besteed aan de orale tradities en verhalen van lokale gemeenschappen. Naast archieven en wetenschappelijke bronnen is de lokale kennis belicht, omdat archiefmateriaal vaak vanuit een koloniaal perspectief is geschreven, wat volgens Pel vragen kan oproepen. “Daarom was het waardevol om ook het perspectief van de mensen uit het Boekoegebied mee te nemen, zoals zij de verhalen van hun voorouders hebben meegekregen.”
Er is gesproken met stadsbewoners, zoals Kenrich Cairo, Gerrit Barron, Iwan Wijngaarde en Dave Edhard, die al jaren de geschiedenis van Fort Boekoe bestuderen. Maar ook leden van de Aluku-gemeenschap, onder wie granman Simeon Glunder en zijn dorpsbestuur, hebben eraan bijgedragen om het fort te doen herleven. Pel wijst erop dat verhalen van de lokale bevolking kunnen verschillen.
Boekoe: tot stof vergaan
Eén van de audiofragmenten beschrijft hoe Baron, een tot slaaf gemaakte, door de Zweedse planter Dahlberg uit Suriname naar Nederland werd meegenomen. Omdat deze planter zich niet aan zijn belofte hield om Baron vrij te maken toen ze naar Suriname terugkeerden, vluchtte hij naar het bos en besloot  Fort Boekoe te bouwen.
Hij deed  dat in een zwamp en gebruikte daarvoor materiaal dat beschikbaar was. De omheining werd gemaakt van palissaden. “Sommige bronnen beschouwen Boni als stichter van Fort Boekoe, terwijl anderen Baron die rol toeschrijven. Wij laten het aan de gebruikers van de app over om zelf hun conclusies te trekken, maar streven er vooral naar om al deze verhalen te laten horen en te behouden”, aldus Pel.
Hij heeft bijna dertig jaar diverse expedities in het Boekoegebied uitgevoerd om het fort te vinden. Daarbij legde hij het gebied vast met film- en camera en met beelden gemaakt door een drone. Dit alles is gebruikt voor het ontwikkelen van de webapplicatie.
Hij benadrukt dat door gebruik van een speciale VR-bril de beelden van ‘Luku fu Boekoe’ nog indrukwekkender worden en dat ze nauwkeurig overeenkomen met de werkelijkheid. “De exacte plek van Fort Boekoe hebben we kunnen traceren, wat ook de basis vormt voor de virtuele reconstructie. Echter, van het oorspronkelijke fort zelf is niets meer te terug te vinden”, verklaart hij.
Dit sluit volgens hem aan bij de betekenis van de naam ‘Boekoe’, die volgens de stichter Boni “tot stof vergaan” betekent. “Hoewel de locatie is gevonden, is er fysiek niets meer over, precies zoals Boni voorspelde”, voegt Pel toe.
Zagerij
De VR-audiotour en het monument Boekoe in Tamarin markeren de afsluiting van de Boekoe-beleving. Toch heeft de stichting met kapitein Alwin Pinas van Tamarin afgesproken dat ze willen werken aan een betere toegankelijkheid voor dit dorp, zodat meer mensen het gebied kunnen bezoeken en zo de geschiedenis van Fort Boekoe kunnen ervaren en in ere helpen houden. “Dit zou ook bijdragen aan het toerisme in de omgeving van het dorp.”
Een ander object in het dorp dat de stichting de …