VES voorzitter Debipersad verklaart stijging wisselkoers

door

De wisselkoers heeft de afgelopen weken een sterke opwaartse beweging laten zien, wat een zorgwekkende ontwikkeling is. Een combinatie van monetaire en fiscale factoren liggen hieraan ten grondslag. Een belangrijk probleem is de toenemende misalignement tussen het begrotingsbeleid en het monetaire beleid, wat leidt tot een onbalans in de economie. Daarnaast spelen ook internationale invloeden een rol.  Steven Debipersad, voorzitter van de Surinaamse Vereniging van Economisten, bespreekt in dit artikel de oorzaken van deze wisselkoersontwikkeling en biedt mogelijke oplossingen om de economische stabiliteit te herstellen.Monetair beleid
Inconsistentie en druk op de wisselkoers. Het recente monetaire beleid vertoont gebreken. De afnemende inflatie heeft geleid tot voortijdige renteverlagingen (geïnstigeerd vanuit het bankwezen), die juist behoedzamer en meer gefaseerd hadden moeten plaatsvinden.  Hoewel deze verlaging bedoeld was om lenen goedkoper te maken, verhoogt ze de liquiditeit in de economie. Hierdoor neemt de vraag naar vreemde valuta toe, wat de wisselkoers verder opdrijft. Een dergelijk beleid, zonder duidelijke coördinatie met het fiscale beleid, creëert onzekerheid op de markt. Dit vermindert het vertrouwen van investeerders en consumenten in de stabiliteit van de economie, wat op zijn beurt leidt tot een verdere stijging van de vraag naar buitenlandse valuta.

Liquiditeitsafroming via CBC-certificaten
De Centrale Bank van Suriname voerde tot voor kort een strikt monetair beleid, gericht op stabilisatie van de wisselkoers door liquiditeitsverkrapping. Een belangrijke maatregel hierbij was de uitgifte van Central Bank Certificates (CBC-certificaten), waarmee overtollige liquiditeit uit de markt werd gehaald. Echter, in het kader van monetaire versoepeling werd besloten tijdelijk geen nieuwe CBC-certificaten uit te geven op de vervaldatum. Deze extra liquiditeit vond haar weg naar de vreemde valutamarkt, wat leidde tot een stijging van de vraag naar vreemde valuta en verdere druk op de wisselkoers.

Deze beleidskeuze is inmiddels gecorrigeerd: op 8 november zal de Centrale Bank nieuwe CBC-certificaten uitgeven tegen een aanzienlijk hogere rente. Deze maatregel moet de liquiditeit weer verlagen en de opwaartse druk op de wisselkoers verminderen.

Fiscale verruiming en toenemende liquiditeit
Tegelijkertijd heeft de regering het begrotingsbeleid verruimd door de overheidsuitgaven te verhogen. Deze toename in uitgaven komt onder andere door salarisaanpassingen en extra publieke investeringen (versterken sociale vangnet). Hoewel dit op korte termijn noodzakelijk kan zijn voor economische groei of sociale stabiliteit, leidt het ook tot meer geld in omloop. Een deel van deze uitgaven wordt gefinancierd met middelen van het IMF, die deels worden gebruikt als budgetondersteuning. Deze liquiditeitsinjectie verhoogt de beschikbare hoeveelheid geld in de economie, wat de druk op de wisselkoers verder vergroot, aangezien meer geld betekent dat meer mensen en bedrijven middelen hebben om buitenlandse valuta aan te kopen.

Verwachtingen van het publiek, de invloed van eerdere ervaringenIn Suriname spelen de verwachtingen van het publiek een belangrijke rol in de wisselkoersontwikkelingen, mede door eerdere ervaringen met salariscorrecties. In het verleden zijn omvangrijke salarisverhogingen vaak gevolgd door stijgende wisselkoersen, wat heeft geleid tot een diepgewortelde verwachting bij de bevolking. Wanneer de wisselkoers begint te stijgen, neemt de vraag naar vreemde valuta snel toe, omdat mensen verwachten dat de koers verder zal stijgen. Dit creëert een vicieuze cirkel: bij een gelijkblijvend aanbod van vreemde valuta zorgt de toenemende vraag voor nog hogere koersen. Dit zelfversterkende effect draagt bij aan de volatiliteit van de wisselkoers en maakt het moeilijker voor de monetaire autoriteiten om stabiliteit te bereiken.

De impact van de vreemde valuta-obligatie van Staatsolie. De recente uitgifte van een vreemde valuta-obligatie door Staatsolie heeft eveneens bijgedragen aan de verhoogde vraag naar Amerikaanse dollars op de lokale markt. Deze obligatie leidt tot extra vraag naar US-dollar, wat de schaarste aan vreemde valuta versterkt en de wisselkoers verder onder druk zet. Dit benadrukt de noodzaak van een gecoördineerd beleid tussen de monetaire en fiscale autoriteiten.

Internationale factoren: Versterking van de US-dollar
Naast lokale factoren speelt de internationale versterking van de US$ ook een belangrijke rol. De Amerikaanse dollar heeft wereldwijd aan waarde gewonnen door het strakke monetaire beleid van de Europese Centrale Bank (ECB) en sterke economische cijfers uit de Verenigde Staten. Hierdoor is de vraag naar de US$ in Suriname toegenomen, waar bedrijven en consumenten de US$ als stabielere valuta beschouwen. Deze externe factoren versterken de opwaartse druk op de wisselkoers.

Oplossing: Betere beleidscoördinatie en gecontroleerde monetaire versoepeling
Om de huidige situatie te stabiliseren, is betere coördinatie tussen het begrotingsbeleid en het monetaire beleid cruciaal. De monetaire versoepeling zou geleidelijker moeten verlopen, nauwkeurig afgestemd op de voortgang van hervormingen in de overheidsfinanciën. Een te snelle versoepeling kan leiden tot toenemende inflatie en een verdere verzwakking van de lokale munt, wat de koopkracht van de burgers en de economische groei schaadt.

Een nauwere samenwerking tussen het ministerie van Financiën & Planning en de Centrale Bank van Suriname is daarom noodzakelijk. Alleen door consistent en voorspelbaar beleid waarbij beter wordt ingespeeld op verwachtingen vanuit het publiek, kunnen de negatieve effecten van het huidige misalignement worden gecorrigeerd en kan Suriname op de weg naar duurzame economische groei blijven.