Verkiezingsuitslag heeft nog geen juridische geldigheid

door

Na de algemene, vrije en geheime verkiezingen van 25 mei 2025 heeft het Centraal Hoofdstembureau (CHS) op dinsdag 10 juni 2025 de verkiezingsresultaten voor de DNA-, de RR-verkiezingen, alsook de daarvan afgeleide DR-verkiezing, per district vastgesteld. Deze cijfers, die door het CHS zijn vastgesteld, zijn gebaseerd op het voorwerk dat gedaan is door de Stembureaus en de Hoofdstembureaus, en zijn voorlopig en administratief van aard. Nu is het Onafhankelijk Kiesbureau (OKB) aan zet: de Kiesregeling bepaalt in artikel 1 lid 1 nadrukkelijk dat het OKB toezicht houdt op de verkiezingen én verantwoordelijk is voor het bindend vaststellen van de uitslag van de verkiezingen. Dan pas krijgt de verkiezingsuitslag zoals vastgesteld door het CHS juridische geldigheid voor de Republiek Suriname: de gehele samenleving, met name de Politieke Organisaties, de Regering, de Nationale Assemblee en andere staatsorganen. Tot dat moment zijn de cijfers van het CHS voorlopig en administratief van aard, en mogen zij niet worden gebruikt om officiële besluiten te nemen, zoals de installatie van de nieuwe DNA-, RR- en DR-leden of het beëindigen van het mandaat van het zittende parlement, de Ressorts- en de Districtsraden.

De wetgever heeft het OKB bewust deze rol gegeven als onafhankelijk toezichthoudend orgaan, om te waarborgen dat de verkiezingen eerlijk en transparant zijn verlopen; eventuele klachten of bezwaren eerst gedegen worden onderzocht; en dat de samenleving kan vertrouwen op de legitimiteit van het eindresultaat van de verkiezingen. Door deze controle te waarborgen voordat de uitslag bindend wordt verklaard, wordt voorkomen dat verkiezingen worden afgerond, terwijl er nog ernstige twijfels of onregelmatigheden bestaan.

Indien het CHS of andere autoriteiten zouden handelen zonder dat het OKB de verkiezingsuitslag bindend heeft vastgesteld, kan dit leiden tot een onrechtmatige installatie van volksvertegenwoordigers op elk niveau (DNA, DR & RR), grondwettelijke geschilpunten over de legitimiteit van de nieuw gekozen lichamen en vertrouwensverlies bij het publiek in het verkiezingsproces.

De termijn van het huidig parlement, De Nationale Assemblée, eindigt op 29 juni 2025. Om een grondwettelijk vacuüm te voorkomen, is het cruciaal dat het OKB vóór die datum zijn toezicht afrondt en de uitslag van de verkiezingen bindend verklaart. Tot die tijd blijft de zittende DNA het enige rechtsgeldige volksvertegenwoordigend orgaan. In het belang van de democratie is het essentieel dat alle actoren binnen het verkiezingsproces de wettelijke volgorde respecteren. De rechtsstaat vereist niet alleen verkiezingen, maar ook vertrouwen in de manier waarop die worden vastgesteld, zegt het OKB.

Het OKB is momenteel bezig met een integrale beoordeling van de activiteiten in de verkiezingscyclus waarop toezicht is gehouden. De beoordeling omvat onder meer de voorlopige en wettelijke terinzagelegging van de kiezerslijsten; de registratie van politieke organisaties bij zowel het OKB als het Centraal Hoofdstembureau (CHS); de kandidaatstelling voor De Nationale Assemblée (DNA), de Ressortraden (RR) en de Districtsraden (DR); de loting voor de volgorde van politieke organisaties op de stembiljetten; de voorbereiding, verspreiding en colportage van oproepingskaarten; de productie en distributie van stembiljetten en ander verkiezingsmateriaal; het verloop van de stemdag, inclusief waarnemingen, incidenten en meldingen van onregelmatigheden; het vaststellen van de uitslagen door de stembureaus, hoofdstembureaus en het CHS; de beveiliging van het verkiezingsproces, inclusief transport en opslag van materialen; de evaluatie van rapportages van OKB-toezichthouders en coördinatoren en de behandeling van binnengekomen klachten, bezwaren en meldingen.

Het OKB zal haar openbare zitting met betrekking tot het al dan niet bindend verklaren van de verkiezingsuitslag houden op vrijdag 20 juni 2025.

..