Verkiezingsdebat legt partijverschillen bloot: zorg, belastingen en sociale uitgaven centraal

door

Tijdens het verkiezingsdebat van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES) op woensdagavond 14 mei in het gebouw van Assuria High Rise, kruisten vertegenwoordigers van VHP, NDP, DA’91, Perthjajah Luhur en twee nieuwkomers,  Volkspartij Leefbaar Suriname (VLS) en Arena Politieke Partij (APP), de degens over sociale voorzieningen, belastingdruk en de noodlijdende zorgsector. De standpunten van de partijen maakten onder meer duidelijk dat de visies op hoe Suriname vooruit moet, fors uiteenlopen.
VHP-parlementariër Assiskumar Gajadien verdedigde het besluit om studenten SRD 1000 per maand toe te kennen en burgers 750 US-dollar uit de olie-inkomsten te beloven. Volgens hem zijn deze toezeggingen deels al uitgevoerd en worden ze bij een VHP-meerderheid in 2025 wettelijk verankerd.
NDP-voorzitster Jenny Simons noemde dit beleid financieel roekeloos. Ze waarschuwde voor “kapitaalvernietiging” en wees op de toenemende armoede onder burgers. Haar partij wil wél onderhandelen met het Internationaal Monetair Fonds (IMF), maar “op eigen voorwaarden”. Volgens Simons is de huidige koers onhoudbaar, en dient het sociaal beleid ingebed te worden in een realistische begroting.
DA’91-voorzitster Angelique Del Castilho was nog feller in haar kritiek. Ze hekelde de mate waarin het regeringsbeleid zou hebben geleid tot verrijking van enkelen, terwijl “het land bankroet is”. Ze riep op tot fundamentele herverdeling en grotere transparantie in de besteding van middelen.
Alle drie de partijen erkenden dat het huidige belastingstelsel bedrijven onder druk zet. Gajadien gaf aan, dat de VHP zich sterk heeft gemaakt voor het afschaffen van de belasting op herinvesteringen, maar hiervoor geen parlementaire meerderheid kreeg. Volgens Del Castilho remt de fiscale druk economische groei af en moeten ondernemers juist ruimte krijgen om te investeren en werkgelegenheid te scheppen.
Het zorgsysteem kwam als urgent probleem naar voren. Simons stelde dat meer dan 1600 zorgverleners het land hebben verlaten. Haar voorstel: buitenlandse professionals aantrekken, lokaal personeel versneld opleiden, en de eerstelijnszorg herstructureren.
Gajadien meent dat particuliere investeringen het vertrouwen in de zorgsector kunnen herstellen, al bleef onduidelijk hoe en wanneer dit concreet vorm krijgt.
Del Castilho riep op tot een bredere aanpak waarin het vertrek van medisch personeel niet alleen financieel, maar ook sociaal en moreel wordt begrepen. Volgens haar is het probleem ook geworteld in wanbestuur en het uitblijven van structurele hervormingen.
Een punt van debat was het voorstel om USD 750 aan royalty’s uit te keren aan burgers. Gajadien bleef erbij dat deze middelen beschikbaar zijn via olie-inkomsten en dat de VHP dit bij herverkiezing wettelijk zal vastleggen. Juridische vragen over begrotingsrechtmatigheid, bleven onbeantwoord.
DA’91 stelde zich sceptisch op tegenover de haalbaarheid van deze uitkeringen zonder structurele wetgeving en begrotingsdekking. “Zonder solide wet- en regelgeving is het niet meer dan een verkiezingsstunt”, aldus Del Castilho.
Het debat liet zien, dat hoewel de partijen op papier sociale rechtvaardigheid voorstaan, hun wegen daarheen sterk uiteenlopen. De kiezer zal op 25 mei niet alleen stemmen over beloftes, maar over de koers die het land de komende jaren zal varen
“De regering heeft al SRD 1 miljard vrijgemaakt. Dat geld is er. Wat we nu doen, is het volk voorbereiden op een structurele wetgeving volgend jaar”, zei Gajadien. Simons was kritisch: “We geven geld weg dat er niet is. Het volk leeft niet met lucht. Kapitaal wordt vernietigd, het volk wordt armer.” Zij beschuldigde de regering van populisme. “Verkiezingspraat”, noemde ze het.
Del Castilho stelde: “In Suriname wordt rijkdom verdeeld naar de top, terwijl het volk achterblijft. We hebben eerlijk bestuur nodig, geen façade.” Zij benadrukte dat er vooral transparantie en herverdeling nodig zijn, in plaats van “pleisters op een gapende wond”.
Gajadien gaf toe dat ondernemers het zwaar hebben: “Onze regering wilde belasting op herinvestering afschaffen. Maar zonder parlementaire meerderheid lukt dat niet.”
Del Castilho onderstreepte het punt: “De kleine ondernemer draagt belasting af, terwijl sommigen met miljoenen weglopen. Dat is onhoudbaar.”
Beide partijen wezen op de noodzaak van belastinghervorming, maar verschilden over de uitvoering.
Ook de crisis in de gezondheidszorg kwam aan bod: “Er zijn 1600 zorgverleners vertrokken. We hebben niet eens genoeg mensen om een EHBO-post te bemannen”, aldus Simons. Zij stelde voor om snel personeel op te leiden, buitenlandse krachten aan te trekken, en de basiszorg weer op te bouwen.
De VHP pleitte voor investeringen vanuit de particuliere sector. Gajadien: “Als we de private sector stimuleren, komt er weer leven in de zorg.” Maar ook hij erkende, dat het systeem momenteel “onder enorme druk” staat.
Een scherpe publieksvraag luidde of de beloofde royalty’s juridisch houdbaar zijn zonder begrotingsgoedkeuring. Gajadien: “We doen dit omdat we geloven dat het volk die middelen verdient. De wet komt in 2025.”
Del Castilho reageerde hierop fel: “We kunnen geen land leiden met emoties. Geld uitkeren dat er niet is, dat is volksmisleiding.”
The post Verkiezingsdebat legt partijverschillen bloot: zorg, belastingen en sociale uitgaven centraal appeared …