Verdachten in SLM-zaak zijn eindelijk bekend

door

Het Openbaar Ministerie (OM) heeft het gerechtelijk vooronderzoek (GVO) naar eventuele strafrechtelijke handelingen die zouden zijn gepleegd bij de Surinaamse Luchtvaartmaatschappij (SLM) dat in januari 2023 werd opgestart, eindelijk definitief afgerond. Voormalig president-commissaris Xaviera Jessurun, oud-directeur Paul de Haan en de toenmalige juridisch adviseur Prenobe Bissessur zijn officieel als verdachte aangemerkt.

Tekst Armand Snijders

Beeld dWT archief

Het trio speelde – met medeweten van toenmalig president Chandrikapersad Santokhi – een dubieuze rol bij praktijken bij de staatsonderneming in 2021 en 2022. De Nederlander De Haan werd door het staatshoofd als directeur aangesteld en verrichtte allerlei handelingen waarover hij geen verantwoording aflegde en die het bedrijf meer kwaad dan goed deden.

“Ik word gecriminaliseerd over niets. Het is stemmingmakerij, één of andere rare politieke agenda”Xaviera Jessurun op Facebook

Ook richtte hij NV-tjes op die op zijn naam stonden, maar waarvan hij nooit wilde vertellen wat daar de bedoeling van was. Een herstel- en reddingsplan, dat hij moest opstellen, leverde hij nooit af, terwijl allerlei vrienden en ‘zakelijke relaties’ gratis – vaak businessclass – met de SLM mochten vliegen.

De Haan werd bij zijn werkzaamheden ondersteund door Bissessur, die tevens adviseur van de president was en voor een bedrag van 17.500 euro per maand als consultant was ingehuurd, waarvoor hij overigens weinig deed. Jessurun, die ook tot de inner circle van het staatshoofd behoorde, liet na om de misstanden van De Haan en Bissessur aan te kaarten, waardoor deze maandenlang konden voortduren en de SLM heel veel geld verloor.

Gevlucht als een dief in de nacht

Nadat de onregelmatigheden aan het licht waren gekomen, namen de verdachten de benen. De Haan vluchtte met zijn gezin – letterlijk – als een dief in de nacht over de weg naar Frans-Guyana, waar hij het vliegtuig naar Nederland pakte. Hoewel het paspoort van Bissessur in beslag was genomen, wist hij uiteindelijk ook te ontkomen en naar Nederland af te reizen. Hun vertrek wekte verbazing in de samenleving en het vermoeden werd hardop uitgesproken dat ze daarbij medewerking ‘van hogerhand’ hadden gekregen. Jessurun was de enige die na verloop van tijd weer terugkeerde op Surinaamse bodem.

Santokhi waste, als aanstichter van de ontstane commotie, zijn handen volledig in onschuld en weigerde in het parlement verantwoording af te leggen over wat er allemaal fout was gegaan. Hij beloofde dat wel in een comité-generaal te zullen doen, maar die werd op het laatste moment afgeblazen. Hij verbrak volgens eigen zeggen na alle ophef de banden met zijn mati Bissessur en zette hem uit de vele commissies en functies die hij vervulde.

Gerechtelijk vooronderzoek

Santokhi liet een door hem ingesteld onderzoeksteam wel uitzoeken of er onder meer onrechtmatige betalingen aan externen – zoals Bissessur – bij de SLM waren gedaan. Echter, dat team stond onder leiding van zijn eigen Nederlandse adviseur Ron Wijnstekers. Dus dat de slager zijn eigen vlees keurde en dat daar niets uit naar voren kwam, wekte geen verbazing.

Maar het OM vermoedde dat er wél iets aan de hand was en startte begin 2023 een GVO, dat na ruim 2,5 jaar is afgerond. Daar kwam uiteindelijk uit naar voren dat veel zaken het daglicht niet konden verdragen en dat vervolging zal worden ingesteld. De Haan, Bissessur en Jessurun worden door het OM verdacht van oplichting, verduistering, witwassen, valsheid in geschrifte en gekwalificeerde verduistering en zullen zich op termijn mogelijk moeten verantwoorden voor de Surinaamse rechter.

Echter, het probleem is dat alle drie verdachten in het buitenland verblijven. De Haan en Bissessur, die beiden de Nederlandse nationaliteit hebben en in 2022 het land zijn ontvlucht, wonen momenteel in Nederland. De Haan is, voor zover bekend, werkzaam bij de Nederlandse dochteronderneming van het Britse Altitude Angel, dat zich bezighoudt met onbemand verkeersmanagement en drone-veiligheidstechnologieën. Bissessur zou verbonden zijn aan het advocatenkantoor Bissessur Legal BV in Rotterdam en laat zijn gezicht in Suriname niet meer zien.

Jessurun mee met Ramdin

Jessurun is onlangs met oud-minister Albert Ramdin van (toen nog) Buitenlandse Zaken, International Business en Internationale Samenwerking verhuisd naar Washington, waar hij als secretaris-generaal bij de Organisatie van Amerikaanse Staten aan de slag is gegaan. Ramdin heeft haar aangesteld als zijn kabinetschef, wat gezien haar gebrekkige kennis en ervaring veel vragen heeft opgeroepen. Na haar kortstondige avontuur als president-commissaris bij de SLM, trok Ramdin haar aan als adviseur op zijn ministerie en vergezelde zij hem sindsdien op menig buitenlandse reis.

Toen procureur-generaal Garcia Paragsingh er lucht van kreeg dat zij mee zou gaan naar Washington, stuurde zij een brief naar Santokhi én Ramdin waarin zij haar bezwaren kenbaar maakte in verband met het lopende onderzoek. De president noch de bewindsman heeft daarop gereageerd.

Jessurun heeft via Facebook inmiddels gereageerd op de verdachtmakingen die volgens haar zijn gebaseerd op “rare kronkels, futiliteiten en onbegrip over een ingewikkelde herstructurering (…)” “Ik word gecriminaliseerd over niets. Het is stemmingmakerij, één of andere rare politieke agenda.”

“Maar het OM vermoedde dat er wél iets aan de hand was en startte begin 2023 een GVO, dat na ruim 2,5 jaar is afgerond”

Rol Santokhi

Overigens, het is opmerkelijk dat het vooronderzoek zo lang heeft geduurd en er een maand na de regeringswisseling verdachten worden aangewezen en dat dit niet al daarvoor is gebeurd. Daardoor wordt op zijn minst de indruk gewekt dat Paragsingh en het OM de afgelopen jaren niet vrijelijk konden opereren en op schoot bij de president zaten, zoals herhaaldelijk werd beweerd en ook werd vermoed. Zo zijn er nog tal van andere zaken waarvan de onderzoeken tergend traag verlopen of die nooit zijn opgestart.

Of er tijdens het op handen zijnde strafproces wat meer duidelijk zal worden over de precieze rol die Santokhi in het geheel heeft gespeeld, blijft echter de grote vraag. Overigens, het OM kan nog niet zeggen of Jessurun – of de andere verdachten – zullen worden aangehouden wanneer ze ooit voet aan de grond in Suriname zetten.