VAN SANTOKHI NAAR SIMONS

door

Wat een verademing!
De verwachtingen waren hoog gespannen toen in 2020 de regering-Santokhi versneld de macht overnam van de regering-Bouterse. Suriname stond financieel aan de afgrond, de ambtenarensalarissen konden niet meer worden betaald. Het bestuurlijke apparaat functioneerde gebrekkig, want Baas Bouta besloot over alles. Onder Santokhi zou het beter gaan, nieuwe bezems vegen schoon. De VHP behaalde een eclatante verkiezingsoverwinning met mooie maar niet altijd realistische beloftes. Belangrijker was dat er eindelijk een einde zou komen aan het NDP-tijdperk.
Na vijf jaar regering-Santokhi resteert een katerig gevoel. In augustus 2020 publiceerde ik mijn artikel ‘Het volk koos de president, niet zijn vrouw’, naar aanleiding van de benoeming van Melissa Santokhi in politieke functies en als toezichthouder bij parastatale bedrijven. Daarna volgden nog vele schandalen die niet pasten bij het imago dat Santokhi zich voor de verkiezingen had aangemeten. Hij bleek het type bestuurder te zijn waarvan Suriname zo graag afscheid neemt, egocentrisch, arrogant en eigengereid, die het niet zo nauw neemt met de regels en deze met voeten treedt.
Hoewel Santokhi zo min mogelijk zou reizen heeft hij met een indrukwekkende entourage vele malen (te) lang in het buitenland vertoefd, zonder toegevoegde waarde voor Suriname. Het betrekken van één miljoen Surinamers in binnen- en buitenland bij de ontwikkeling van Suriname heeft, ondanks een adviesrapport van een presidentiële commissie en de oprichting van diaspora-instituten, niet of nauwelijks iets opgeleverd. De nieuwe regering heeft er een dagtaak aan om de vele tientallen commissies, werk- en stuurgroepen – die veel geld hebben gekost maar waarvan we nooit een rapportage zagen – te ontbinden en de leden van de loonlijst te schrappen.
De macht van de Surinaamse president is grondwettelijk groot. Het nadelige effect daarvan op de democratische processen wordt versterkt wanneer een president daarvan misbruik maakt. Het Kabinet van de President groeide onder Santokhi explosief en werd een regering op zich, zodat Santokhi geen last had van de ministeries van andere partijen en in feite bij decreet kon regeren. De nieuwe regering verneemt nu dat er dependances zijn van het Kabinet van de President in de districten Nickerie en Wanica. De hoogmoed van Santokhi heeft bizarre gevolgen. Interviews met Santokhi waren in feite monologen, waarbij het woord ‘ik’ erg vaak werd gebruikt. Vragen stellen en beantwoord krijgen was amper mogelijk.
Het beluisteren van een gesprek met de nieuwe president met de Communicatie Dienst Suriname, is een verademing. Jenny Simons praat rustig en komt overtuigend over. Het gaat over de inhoud. Zij is goed geïnformeerd en wanneer zij iets niet weet zegt zij dat ook. Zij verwijst regelmatig naar gesprekken met de ministers en wat hen te doen staat. Zij heeft vertrouwen in de kracht van de instituten, maar weet ook dat deze versterkt moeten worden. Simons bedankt de bevolking voor initiatieven om hun buurt schoon te maken. Ook Simons wil alleen naar het buitenland reizen wanneer dat echt nodig is en zinvol is voor Suriname. Zij voegt de daad bij het woord door een geplande reis naar Barbados te annuleren omdat zij Mia Mottley later in het jaar bij de VN zal ontmoeten. Natuurlijk is het te vroeg voor een oordeel, maar de eerste tekenen zijn hoopgevend.
Santokhi heeft vrijwel zijn gehele regeerperiode volgehouden af te geven op de vorige regering en de puinhoop die deze zou hebben achtergelaten. Het is opvallend hoeveel diplomatieker Simons zich gedraagt. Zij onderzoekt met haar Kabinet de problemen waarvoor Suriname staat en probeert deze aan te pakken en op te lossen. Haar gevoel zegt dat zij graag de continuïteit van de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij (SLM) wil waarborgen, maar zij weet dat daarvoor advies van deskundigen nodig is. Deze plaat is natuurlijk helemaal grijs gedraaid. Al sinds mensenheugenis is SLM verlieslatend, omdat de organisatie is verziekt door politieke benoemingen en nepotisme. In de afgelopen tijd is Grassalco de melkkoe. De opbrengsten uit delfstofwinning worden voor een groot deel in de bodemloze put SLM gestopt. Het is zelfs de vraag of SLM als particuliere maatschappij bestaansrecht zou hebben.
Volgens Simons zijn de staatsschulden onder de regering-Santokhi opgelopen. Dat is geen verrassing. De vorige regering had elk jaar een (geflatteerd) begrotingstekort. Het IMF heeft leningen verstrekt waarmee de schulden zijn opgelopen. De regering-Santokhi beloofde strenge onderhandelingen met schuldeisers waarbij forse haircuts op de uitstaande schulden zouden worden bedongen, tot wel 70%. Daar is weinig van terecht gekomen. De meeste schulden mogen wat later worden afgelost. De rentepercentages zijn wat verlaagd. In enkele gevallen is daadwerkelijk de schuld iets verlaagd. Aan de houders van staatsobligaties is een value recovery instrument uitgegeven, dat recht geeft op een deel van de olieroyalty’s. Met een beetje geluk krijgen zij al hun geld terug. De schuld aan China zou nog steeds niet geherstructureerd zijn.
De nieuwe regering probeert tientallen dienstauto’s, machines en andere goederen terug te vorderen van voormalig bewindspersonen. Dat verwacht je toch niet van een voormalige regering onder leiding van een president van law en order. De regering-Santokhi ging er prat op het ambtenarenbestand te hebben geschoond van niet-actieve spookambtenaren. Desondanks wordt gezegd dat rond de recente verkiezingen weer mensen in dienst zijn genomen. De grote schoonmaak van het veel te grote ambtenarenapparaat moet nog gebeuren. De Surinaamse bevolking kan zich niet veroorloven om ruim 50.000 ambtenaren en werknemers bij parastatale bedrijven uit belastingen te betalen.
De grote uitdaging voor de nieuwe regering is om de inkomsten te verhogen en de uitgaven te beperken. Ik hoop dat daarvoor de goede initiatieven worden ontplooid en men niet alleen wacht en hoopt op royalty’s uit goud en olie. De royalty’s uit goud zijn overigens voor de komende jaren voor een groot deel overgedragen aan de Centrale Bank van Suriname voor de aflossing van de schulden van de Staat Suriname. Zoals eerder vermeld, gaan de royalty’s uit olie voor een deel naar de houders van staatsobligaties. Belangrijk is ook om grip te krijgen op de grote informele economie en opbrengsten uit bijvoorbeeld goudwinning en houtkap onder de vergunningenstelsels te brengen en voldoende te belasten. Alle parastatale bedrijven moeten uiteindelijk efficiënt en effectief zijn en positieve resultaten genereren. Subsidies zijn onder IMF-pressie al grotendeels afgebouwd. Waar dat de bevolking te zwaar treft is ondersteuning in de inkomenssfeer nodig. Veel parastatale bedrijven kunnen waarschijnlijk worden geliquideerd.
Het Surinaamse politieke landschap wordt gekleurd door trieste gebeurtenissen in het verleden. De kiezer blijft daarom, al of niet terecht, dikwijls terugkijken. De nieuwe president werd aangesproken op haar grote betrokkenheid als toenmalig voorzitter van het parlement om Bouterse niet te laten berechten en uit de gevangenis te houden. Dat is laakbaar, maar we kunnen er nu niet veel meer mee. Op de keper beschouwd vertonen de partijprogramma’s van de Surinaamse politieke partijen geen grote principiële verschillen. Het ontbreekt wel dikwijls aan concretisering van de wijze waarop de plannen zullen worden gerealiseerd en een financiële onderbouwing daarvan. Resultaten uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst. Dat geldt niet alleen voor beleggingen maar ook voor de politiek.
De partij van Jenny Simons, de NDP, staat op de drempel van een nieuwe tijd. Haar oprichter is overleden en de oude soldaten zijn uitgerangeerd. Het is te bezien of Jenny Simons in staat is om een nieuwe richting in te slaan en de Surinaamse bevolking meer welvaart en welzijn te brengen.
Hans Moison, 12 augustus 2025
The post VAN SANTOKHI NAAR SIMONS ..