Tapajai of Kabalebo: ‘Suriname moet een keus maken’

Socioloog en community development specialist Soulamy Laurens krijgt een licht gevoel van déjà vu wanneer ze hoort dat Suriname met bauxietmaatschappij Chinalco in zee wil gaan. De regering wil een geïntegreerde industrie, wat inhoudt dat een mijn, raffinaderij en op termijn een aluminiumsmelterij wenselijk zijn. Eenzelfde soort industriële ontwikkeling was de aanleiding om in 1964 het Brokopondo-stuwmeer met de Afobaka-krachtcentrale aan te leggen. Door deze krachtcentrale kan Suriname gebruikmaken van gemiddeld 115 megawatt (MW) groene stroom, maar Laurens’ voorouders moesten gedwongen verhuizen en konden pas na lange tijd meegenieten van deze elektriciteit.
Tekst Euritha Tjan A Way

Beeld privécollectie, Ricky Wirjosentono, Euritha Tjan A Way en kabinet van de president
Energiedeskundige Peter Donk begrijpt het sentiment, maar noemt het een groot voordeel dat de krachtcentrale er is. “De ontwikkeling die we jarenlang als land mochten doormaken, komt natuurlijk door de groene elektriciteit die door de krachtcentrale mogelijk is. Suriname is daardoor in de regio één van de landen met de laagste elektriciteitstarieven.”

“Ik zeg liever het Kabalebogebied omdat het vrij onbewoond is. De meeste inheemse dorpen zijn aan de benedenloop van de Corantijnrivier”
Energiedeskundige Paul Donk
De Amerikaanse aluminiumproducent Alcoa begon onder de naam Bauxietmaatschappij Suriname (BMS) in 1916 met het ontginnen van bauxiet. Later werd daaruit aluinaarde gemaakt. Suriname werd wereldberoemd omdat de aluinaarde voor het maken van aluminium voor de vliegtuigen in de Tweede Wereldoorlog voor 25 procent kwam uit Suriname. In 1957 werden plannen gemaakt voor een aluminiumsmelterij en bij de ondertekening van die overeenkomst werd de BMS de Suriname Aluminum Company (Suralco).
Voor de smelterij was veel elektriciteit nodig. Vandaar de aanleg in 1964 van het Brokopondo-stuwmeer en de bouw van de krachtcentrale. De enorme transmigratie van wel vijfduizend burgers als gevolg van de aanleg van het stuwmeer maakt mensen als Laurens nog steeds huiverig voor een mogelijk tweede stuwmeer en krachtcentrale, nu in het Kabalebogebied. “Maar investeringen kan je moeilijk tegenhouden. De lokale mensen moeten zorgen dat hun belangen worden meegenomen bij het uitvoeren van zo een project”, zegt ze, ervan overtuigd dat de mensen nu “niet over zich heen zullen laten lopen”.
(lees verder onder de )

Het Brokopondo-stuwmeer is inefficiënt en zou volgens onderzoek van Lothar Boksteen meer water kunnen opslaan in de regentijd. Dit zou onderdeel moeten zijn van het Tapajai-project.Chinalco
Dat het de regering menens is een project met bauxietmijn, raffinaderij en smelterij op te zetten, bleek op Onafhankelijkheidsdag, 25 november, met de ondertekening van de intentieverklaring met Chinalco om bauxiet te winnen in het Bakhuysgebied.
Suralco had, toen de bauxietvoorkomens van hoge kwaliteit in de mijnen opraakten in 2014, ook de intentie om het bauxiet van het Bakhuysgebied, dat van mindere kwaliteit is, te exploiteren. Er waren onderzoeken gedaan naar het voorkomen van bauxiet en projecties om ook een aluminiumsmelterij op te zetten en een bijbehorende stuwdam te bouwen. Op dat voorwerk is voortgebouwd bij de oproep tot investeringen in dat gebied, waaraan onder meer Chinalco gehoor heeft gegeven.
Donk is voorstander dat in het Bakhuysgebied wordt geïnvesteerd in een krachtcentrale en een stuwmeer, net zoals in Brokopondo. “Maar”, zeggen experts vaker, “elektriciteit ga je niet zomaar opwekken”.
De komst van Chinalco zou dus een valide reden zijn om die investering wel te doen. Voorwaarde is dat deze investeerder daadwerkelijk waarde toevoegt aan bauxiet als grondstof waaruit uiteindelijk aluminium zou worden geproduceerd. Want dan is er pas veel energie nodig. Donk: “Maar ook om werkelijk de transitie te maken naar volledig groene energie is het aanleggen van een stuwdam met krachtcentrale een optie.”
Eén optie, zegt hij, want in de ideale situatie zou Suriname een energiemix kunnen toepassen om volledig over te kunnen stappen van vervuilende naar groene energie. In het onderzoek ‘Climate-combined energy modelling approach for power system planning towards optimized integration of renewables under potential climate change – The Small Island Developing State perspective’ van 2023 waarvoor Donk hoofdverantwoordelijke is, wordt een hybride systeem bekeken.
Hybride systeem
Hydro supported wind strategy is een systeem waarbij energie verkregen uit wind en uit waterkracht elkaar complementeren. De gemiddelde elektriciteitsbehoefte van Paramaribo en omliggende districten is 250 MW, waarvan gemiddeld 115 MW door de Brokopondo-krachtcentrale wordt geleverd. Windenergie zou onder de huidige klimatologische factoren 20 tot 30 procent van deze energiegap kunnen invullen en met de vergroting van de bijdrage van hydro-energie zou het land bijna volledig groen kunnen gaan. “Huishoudens zouden kunnen worden gestimuleerd, om daar waar er geen stroomvoorziening is, zonnepanelen te plaatsen. Dat wordt aantrekkelijk wanneer de prijzen voor de benodigde materialen zullen dalen”, zegt Donk.
Een hybride systeem met hydro- en windenergie zou ook antwoord kunnen geven op de beperkingen die hydro-energie geeft door de effecten van klimaatverandering. De energiebehoefte van Suriname wordt nu voor 50 procent door groene energie gedekt. Het land verschilt …

...