Suriname: ‘de tantes en ooms’ als voedingsbodem voor corruptie

door

In Suriname, een land met een rijk cultureel erfgoed, speelt de cultuur van ‘friends & family’ nog altijd een dominante rol in het dagelijks leven… en vooral in de politiek. Deze diepgewortelde gewoonte vormt een hardnekkig obstakel voor transparantie, goed bestuur en een eerlijk politiek systeem.Kracht en keerzijde van persoonlijke bandenDe cultuur van nepotisme en favoritisme, uitgedragen met de uitdrukking “waarom mag ik mijn broer, zus, oom, tante of kind niet helpen?” schaadt het vertrouwen in publieke instellingen en belemmert efficiënt bestuur. Politieke partijen worden vaak gekenmerkt door een cultuur van ‘mi mati’, waarbij persoonlijke banden voorkeur krijgen boven criteria zoals bekwaamheid, transparantie en eerlijkheid.In een samenleving met een relatief kleine bevolking kan de dominantie van één partij in het machtscentrum al snel leiden tot patronage en machtsmisbruik. Zo ontstaat een klimaat waarin loyaliteit aan personen belangrijker wordt dan plichtsbesef tegenover het volk. En waarin een “staat binnen de staat” kan ontstaan. Dit ondermijnt de democratie!Het “Surinaams hor”Aanspreekvormen als Tante J., Oom P. of Mama P. klinken gezellig en vertrouwd. Dat laat zien hoe hecht en warm de relatie is. Maar zodra zulke ‘familiebanden’ zich nestelen in sleutelposities in de overheid, wordt het problematisch. De vriendjespolitiek ligt op de loer en dat kan leiden tot belangenverstrengeling en een overheid die niet meer voor iedereen werkt.De populaire uitdrukking “het is Surinaams hor” wordt vaak gebruikt om ongepaste gedragingen van de tantes en ooms te vergoelijken. Het idee dat we één grote familie zijn wordt ingezet om kritiek te vermijden en verantwoordelijkheid te ontlopen. Juist hierin schuilt het gevaar van corruptie – een diepgeworteld probleem – dat veel ontwikkelingslanden treft, waaronder ook Suriname.Stagnatie en ongelijkheid In de ‘mati’-cultuur durven partijleden, volksvertegenwoordigers en andere politieke spelers zich zelden kritisch of openlijk uit te spreken. Zeker niet wanneer het gaat om personen uit de eigen kring. Wanneer vrienden of familieleden betrokken raken bij politieke schandalen, dan wordt elke confrontatie vermeden. Ze worden niet aangesproken op hun gedrag, fouten worden verzwegen, verantwoordelijkheden ontlopen. Ook wanneer het gaat om niet-bloedverwanten, de zogenoemde “tantes en ooms”, ontbreekt het aan transparantie en aanspreekbaarheid. Waarom? Vaak uit respect, uit angst, of simpelweg omdat het zo ‘hoort’.De gevolgen zijn ernstig voor land en volk: groeiende ongelijkheid, toenemende armoede en een afnemend vertrouwen in publieke instellingen. Maar zolang deze cultuur blijft bestaan, blijft echte vooruitgang een illusie. Het is tijd om de norm te doorbreken.De weg vooruit: kies voor integriteitBenoemingen en besluiten moeten gestoeld zijn op objectieve maatstaven zoals bekwaamheid, integriteit, deskundigheid en ervaring. Alleen dan kunnen we bouwen aan een eerlijke samenleving waarin iedereen gelijke kansen krijgt en het land duurzaam en stabiel kan groeien.Suriname verdient leiderschap dat zich laat leiden door principes, niet door vriendjespolitiek en nepotisme. Familiebanden mogen niet bepalen wat goed is voor Suriname. Wat telt, is verantwoordelijkheid, integriteit en het welzijn van iedere Surinamer.Tot slotLaten we samen de moed tonen om deze ‘mati’-cultuur te doorbreken. Geen wegkijken meer. Geen voorkeursbehandeling voor ’tantes en ooms’. We hebben doortastende maatregelen nodig om corruptie te bestrijden en institutionele checks and balances die de integriteit van ons politieke systeem beschermen.Het is van essentieel belang dat we misstanden expliciet benoemen, transparantie actief afdwingen en aandringen op een open en eerlijk proces van benoemingen van elke bestuurder door de president.T. Sansaar