Suriname 50 jaar: marketing, macht en identiteit

door

Seks
Mooi, ik heb uw aandacht.
In marketing is ‘Seks’ HET middel om aandacht te trekken en iets te verkopen. “Sex Sells’’ oftewel “seks verkoopt”. En seks, of sexappeal, verkoopt echt alles. Sexappeal verwijst naar het gebruik van seksueel suggestieve of provocerende content, zoals beeldmateriaal, taalgebruik of thema’s, om de aandacht te trekken en een positieve associatie met een product of merk te creëren. Van auto’s, jeans, alcohol en parfum tot kattenvoer, verkiezingen, gehoorapparaten en doodskisten. Deze tactiek is een veelgebruikte strategie om reclame memorabeler, overtuigender en kortweg aantrekkelijker te maken. Niet alleen de suggestie, maar het woord zelf ook.
Woorden hebben macht. Woorden hebben een enorme kracht: ze vormen percepties, beïnvloeden overtuigingen en gedrag. De emotionele impact van woorden is aanzienlijk, of ze nu worden gesproken, geschreven, gelezen of gehoord.
Deze veelgebruikte marketingtactiek om de aandacht te trekken en een emotionele band met consumenten te creëren, wordt ook toegepast op evenementen zoals Kerstfeest.
Kerst
Kerst is bijzonder. Kerst is als evenement het grootste evenement van het jaar. Groter dan Diwali, Srefidensi, Ramadan, Nieuwjaar, Keti Koti en alle andere nationale feestdagen, zelfs ook al komen ze in combinatie. Men kijkt er echt naar uit. Waarom? Marketing! Daar waar de overige hooguit een dag of twee in focus zijn, is Kerst al ruim twee maanden van tevoren zichtbaar en is men al bezig met een kerstsfeer te scheppen. Deze sfeer blijft nog zeker tot een week in het nieuwe jaar. Al met al neemt de kerstsfeer zeker 2,5 maand van het jaar in beslag. Hoe komt dat? Als je de marketing ervan ontleedt, gaat het om kerstversierselen, muziek, cadeautjes geven en krijgen, het idee van gezelligheid met familie en vrienden, lekker eten, lichtjes, vrolijke kleuren, en een sfeer scheppen waar het creëren van mooie herinneringen centraal staat. En natuurlijk helpt het wel dat het wereldwijd wordt gevierd, omdat de behoefte aan marketingmateriaal daardoor veel groter is en de hele hype rond het evenement wereldwijd ook heel veel geld laat stromen.
Wat heeft Kerst als nationale vrije dag in Suriname mee: het vindt plaats aan het eind van het jaar, het gedenkt een geboorte van bijzondere betekenis voor de mensheid; hoewel het een feestdag van één bepaalde religie is, is het vanwege de nabijheid van het Nieuwjaar (denk aan Surifesta, Kawinafestival, Pagara-estafette) een feest dat door de hele natie wordt gevierd als een plezierige, spectaculaire aaneensluiting. Daarnaast heeft het onderwijs vrij in deze periode en maken ook anderen van de gelegenheid gebruik om vrij te nemen. Er zijn daarnaast ook veel gasten uit het buitenland, dus nog meer reden om ook vrij te nemen en samen te genieten.
Srefidensi
Suriname wordt 50 jaar op 25 november 2025. In het Sranantongo staat ‘Srefidensi’ voor zelfstandigheid. En dit artikel is daar een pleidooi voor. Maar eerst wat achtergrond.
Kolonisatie, over het algemeen, heeft niet alleen talen weggenomen, maar ook de mentale kaarten van hele volkeren hertekend. Taal is niet alleen hoe we spreken. Het is hoe we denken. Wat we opmerken. Wat we benoemen. Wat we zelfs mogelijk achten. De Sapir-Whorf-hypothese stelt dat taal de cognitie vormgeeft. Dat betekent dat als jouw taal relaties centraal stelt, je in termen van ‘WIJ/ONS’ denkt, zoals dat in vele inheemse talen geschiedt. Als het eigendom centraal stelt, dan denk je in termen van ‘MIJ/IK’, zoals dat in vele westerse talen het geval is.
De geschiedenis van Suriname is een bijzondere, en daarmee de Surinamers. In andere landen legde de kolonisator de eigen taal en cultuur op. In Suriname was het, om controle te behouden, noodzakelijk om verdeel- en heerspolitiek toe te passen. Meerdere talen betekende moeilijkere onderlinge communicatie en daarmee minder risico dat er eenheid zou ontstaan tegen de kolonisator. Hierdoor behielden de diverse groepen hun taal en cultuur. Maar de mens wenst nou eenmaal te communiceren met elkaar. En in die toenadering ontstond het Sranantongo. Een start van de creatie van een eigen identiteit als Surinaamse natie.
Met de oplegging van het Nederlands als officiële taal in 1876 volgde, zoals de taalkundige Robert Phillipson het noemde, ’taalkundig imperialisme’. Dat is wanneer één taal domineert en daarbij het onderwijs, het bedrijfsleven en zelfs het individueel denken vormgeeft. Dit ging niet om eenheid te bevorderen. Het ging om macht. Vanaf toen en tot nu toe geldt dat degenen die het niet vloeiend spreken, het zwijgen worden opgelegd. Het maakt onze diverse volkeren wijs dat hun manier van spreken fout, achterlijk en primitief is. Het wordt onderwezen via scholen, de media, via systemen die beweren dat één manier van spreken gepast is en al het andere niet. Maar wie bepaalt wat gepast is? Wie heeft baat bij het creëren van een gevoel van minderwaardigheid in anderen?
En toch persisteerde het Sranantongo. Met de natuurlijke meertaligheid, en daarmee een bredere belevingswereld aan concepten binnen die talen, is de Surinamer van jongs af aan veel breder georiënteerd. En daarmee veel sneller in het oppakken en aanvoelen van andere culturen in nuances en communicatiestijlen, veel toleranter en respectvoller bij interacties in diverse sociale en professionele omgevingen, en heeft de Surinamer zeker een openheid en liefde voor elkaars voedsel en muzieksoorten.
Samenhang
Andere feestdagen zullen de plezierige samenloop van omstandigheden van Kerst naar Oud/Nieuwjaarviering niet kunnen overtreffen. Maar ik doe toch een pitch voor 25 november – Srefidensi.
Als eerste pleit ik voor het consequent hanteren van het woord ‘Srefidensi’. Het gebruik van de Nederlandse taal, en de instelling daarvan als dé nationale taal, verbindt ons direct aan Nederland, zowel het land, de taal, de cultuur, de tradities als de gebruiken. Het woord ‘Onafhankelijkheid’ verwijst sowieso naar datgene waarvan wij afhankelijk waren en daarmee naar het verleden. We zullen het daardoor altijd meeslepen in ons verhaal, tot in eeuwigheid. Het woord ‘Zelfstandigheid’ echter, geeft ons een keus: hoe willen wij nú ons leven inrichten? En het legt gelijk een link met de toekomst. Waar gaan we naartoe? In het Sranantongo kennen we ‘Srefidensi’, een woord dat beter aansluit bij de beleving van zelfstandigheid en respectvoller is als eerbetoon aan de wil van ons volk om eenheid te vinden, om samen te werken en vooruit te gaan.
Waar ik voor pleit is niet slechts het gebruik van het woord ‘Srefidensi’, maar ook de invulling daarvan. We hebben nog ongeveer drie maanden de tijd om in elk geval 25 november 2025 een bijzondere Srefidensi-viering te maken. En drie maanden geeft ons tijd om invulling te geven aan dat pad van zelfstandigheid. In eerste instantie denk ik niet eens aan het feesten en lekker eten, hoewel dat er zeker moet zijn, maar ook serieus stappen te zetten en te presenteren hoe we onze toekomst willen vormgeven.
Waar starten we? Alvast met rekening te houden dat dit jaar, 2025, een vierjarige naar school gaat en mogelijk tussen 2040 en 2045 uit het systeem komt en een heel andere wereld aantreft, waarbij spelregels van functioneren in de gemeenschap in de tussentijd helemaal zijn herschreven. Dat betekent dat we zeer snel moeten afstappen van het systeem waarbij we kinderen trainen om stil te zitten, achterhaalde feiten te onthouden en te reproduceren, en ook afstappen van het systeem om autoriteit zonder vragen te gehoorzamen. Kinderen moeten vragen stellen, hun creativiteit laten ademen, vroeg geldwijs zijn en ondernemend leren zijn. Onderwijs moet een levend, ademend organisme worden, geen fabriekslijn. En laten we in vredesnaam afstappen van de propaganda dat alleen (bepaalde) universitaire titels belangrijk zijn. Onderwijs is er ten behoeve van het hele volk, waarin elke legale job een toegevoegde waarde heeft in het gezond functioneren van een maatschappij. Kinderen behoren dit van jongs af aan mee te krijgen. Als we het systeem niet veranderen, verraden we niet alleen hun toekomst maar ook de onze.
Onderwijs staat niet op zich. Het is gestoeld op een visie voor Suriname. De invulling van een ‘way forward’ voor de gemeenschap zal onder andere moeten komen van de benutting van onze, zo alom geprezen, rijkdommen. De niet-duurzame sectoren en de duurzame moeten met elkaar brainstormen om het ‘srefi’ (zelf) ‘densi’ (doen/zijn) vorm te geven. Al deze sectoren hebben spin-offmogelijkheden (value chain) in micro-, klein- en middelgrote ondernemingen. Ze moeten serieus worden geïdentificeerd en voldoende beleidsmatig worden ondersteund. We hoeven het wiel niet uit te vinden; er zijn voorbeelden genoeg in de wereld. Enkele voorbeelden: in de bosbouw – rondhoutexport kan, maar ook lokale bewerking voor houtsnijwerk en meubilair, alsook verdere verwerking in crafts en papier; in de landbouw – rijstexport kan, maar ook lokale verwerking van het kaf tot compost, of veevoedercomponent, of paddenstoelenproductie en zelfs sieraden. In goud: goudexport kan, maar ook lokale verwerking tot sieraden, en tours waar toeristen zelf de mogelijkheid hebben om op recreatieve manier goud te zoeken of te leren goud te bewerken. Er is veel werk, maar alle kleine stapjes helpen.
Ook al zullen we de grootsheid van de kerstviering niet overtreffen, we kunnen zeker onderdelen meenemen. Onderweg naar Srefidensi nemen we alvast de essentie van de vrijheidsstrijd mee die de Dag der Marrons biedt als fundament van onze vrije natie, en het licht van de overwinning van het goede over het kwade van Diwali. Als we dat verder combineren met sexy marketing en onze natuurlijke gezelligheid, dan laten we de Srefidensi-kleuren en versierselen al vroeg wapperen, horen we al vroeg vrolijke Srefidensi-muziek, genieten we van smakelijke Srefidensi-hapjes, trainen we voor de Srefidensi-marathon en bedenken we creatieve Srefidensi-cadeautjes om elkaar te geven. Vijftig jaar is een sexy dyadya-leeftijd om trots op te zijn. Want er is één ding dat Srefidensi heeft wat Kerst niet heeft, en dat is dat het elke Surinamer verbindt. Ongeacht leeftijd, ras, geloof, gender, politieke kleur of fysieke gesteldheid.
Tot slot heb ik een rechtstreekse oproep aan u, burger van ons mooie land. Het kost u geen geld en het kan u wel veel opleveren. Kunt u ervoor zorgen uw omgeving schoon te houden en vriendelijk te zijn in het verkeer? Dan komen we al een heel eind. Kunt u vervolgens uw creatieve, al dan niet sexy ideeën voor vooruitgang van Suriname voorleggen aan de regering? En als iemand u dan vraagt: Wie denkt u wel dat u bent? Dat u met recht kunt zeggen: ‘Suma na mi? Mi na Sexy Srefidensi! Hatsjeee!’
Astra Singh