Surinam Airways — Wat kunnen we leren van een overheidsluchtvaartmaatschappij in de Hoorn van Afrika: de casus van Ethiopian Airlines?

door

INGEZONDEN

De voorloper van Surinam Airways begon haar activiteiten in 1955 met vluchten tussen Paramaribo en Moengo. In 1962 nam de regering het bedrijf over en kreeg het de naam Surinam Airways.

Ondanks een optimistisch begin heeft Surinam Airways bijna altijd te kampen gehad met operationele inefficiënties, vertragingen en annuleringen, waardoor passagiers gestrand raakten en financiële problemen ontstonden. Deze problemen zijn nauw verweven met de uitdagingen waarmee opeenvolgende regeringen van Suriname, de belangrijkste aandeelhouder, te maken hadden. Het meest recente bezuinigingsprogramma dat door het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is opgelegd, heeft onvoldoende mogelijkheden geboden om het bedrijf te steunen.

De laatste jaren leeft onder de Surinaamse bevolking steeds vaker het gevoel dat de overheid de banden moet verbreken en de luchtvaartmaatschappij failliet moet laten gaan. Anderen stellen dat dit een slechte beslissing zou zijn, omdat het verdwijnen van de nationale luchtvaartmaatschappij zal leiden tot hogere prijzen, aangezien het publiek dan afhankelijk wordt van voornamelijk buitenlandse maatschappijen, zoals KLM (Nederland), GOL (Brazilië) en Caribbean Airlines (Trinidad en Tobago).

Laten we eens kijken naar voorbeelden van hoe andere staatsluchtvaartmaatschappijen hun kansen hebben weten te keren. Eén van die succesverhalen is Ethiopian Airlines, de staatsluchtvaartmaatschappij van Ethiopië.

Geschiedenis van Ethiopian Airlines

Ethiopian Airlines werd in 1945 opgericht door de overheid. Aanvankelijk was de luchtvaartmaatschappij klein en bediende ze regionale routes. In de loop der jaren groeide de maatschappij gestaag, met een uitbreiding van haar vloot en wereldwijde aanwezigheid. Ethiopian Airlines is nog steeds volledig in overheidshanden, maar is uitgegroeid tot één van de toonaangevende luchtvaartmaatschappijen van Afrika.

Wat kunnen we daarvan leren? Wat zijn de succesfactoren van Ethiopian Airlines? Vooropgesteld: we kunnen niet alle lessen van Ethiopian Airlines klakkeloos overnemen. Denk alleen al aan hun thuisbasis: Ethiopië heeft ongeveer 130 miljoen inwoners, waarvan bijna vier miljoen in de hoofdstad. Suriname heeft slechts 0,5 procent van die omvang en Paramaribo is qua inwonertal slechts 6 procent van Addis Abeba.

Succesfactor 1: Onafhankelijkheid van de overheid binnen de bedrijfsvoering

Ethiopian Airlines opereert met een mate van autonomie die zelden wordt gezien bij overheidsbedrijven. Het profiteert van strategische overheidssteun, maar de overheid bemoeit zich niet met de dagelijkse bedrijfsvoering. Deze onafhankelijkheid maakte het mogelijk een consistente koers te varen, los van politieke cycli. Surinam Airways daarentegen heeft te maken met frequente wisselingen in het leiderschap als gevolg van politieke invloeden, resulterend in veelvuldige koerswijzigingen.

Succesfactor 2: Strategische visie en uitvoering met een vaste hand

Ethiopian Airlines heeft een duidelijke strategische langetermijnvisie. In 2010 publiceerde het Vision 2025 en in 2022 volgde Vision 2035. Dit zijn stappenplannen gericht op groei, netwerkuitbreiding en vlootvernieuwing. De leiding van de luchtvaartmaatschappij hield consequent vast aan de strategie, ook in tijden van tegenslag.

De resultaten spreken voor zich: tussen 2010 en 2024 groeide de vloot van 33 naar 145 vliegtuigen, het aantal bestemmingen van 58 naar 144 en de omzet van één miljard US dollar naar zeven miljard US dollar.

Surinam Airways kan profiteren van een vergelijkbare aanpak, waarbij duidelijke doelen worden gesteld voor de komende vijf, tien en twintig jaar, gecombineerd met dezelfde toewijding, consistentie en stabiliteit in leiderschap en activiteiten.

Succesfactor 3: Focus op excellentie en human resource development

Ethiopian Airlines zorgt ervoor dat de selectie voor piloten-, technici- en stewardessenopleidingen volledig transparant verloopt, zonder ruimte voor corruptie. De werving is strikt gebaseerd op kwalificaties en alleen kandidaten die aan de criteria voldoen mogen deelnemen aan een toelatingsexamen. Duizenden studenten doen mee, maar alleen de beste kandidaten worden geselecteerd.

Surinam Airways zou een vergelijkbare focus op excellentie moeten hanteren en deze human-resourcegerichte aanpak bespreken met de vakbonden. Gelijke kansen voor mannen en vrouwen zijn daarbij essentieel.

Succesfactor 4: Financiering van de vloot in staatsbezit

Ethiopian Airlines heeft de uitbreiding van haar vloot succesvol gefinancierd, ondanks dat ze volledig in overheidsbezit is. Door middel van strategische partnerschappen, langetermijnplanning en door de overheid gesteunde garanties heeft de maatschappij moderne, brandstofefficiënte vliegtuigen kunnen aanschaffen die hebben bijgedragen aan haar efficiëntie en winstgevendheid.

Surinam Airways zou vergelijkbare financieringsstrategieën kunnen onderzoeken, waarbij gebruik wordt gemaakt van overheidssteun en partnerschappen met de private sector om de modernisering van de vloot te financieren. Dit zou zowel de efficiëntie als de passagierstevredenheid aanzienlijk verbeteren.

Succesfactor 5: Zelfredzaamheid in onderhoud

Het succes van Ethiopian Airlines is mede te danken aan haar zelfredzaamheid in vliegtuigonderhoud. De luchtvaartmaatschappij hanteert een uitgebreid intern onderhoudsprogramma dat alles omvat, van lijnonderhoud tot hangarrevisie.

Het bedrijf bezit en beheert onderdelenwerkplaatsen die zijn gespecialiseerd in de inspectie en het onderhoud van diverse vliegtuigonderdelen, waaronder motoren. Alle technische operaties worden uitgevoerd volgens de hoogste internationale normen.

Surinam Airways kan dit model vanwege schaalverschillen niet één op één overnemen, maar zou wel een eigen visie op vliegtuigonderhoud kunnen ontwikkelen als onderdeel van de langetermijnstrategie. Zo kan het profiteren van een onderhoudsoperatie van wereldklasse.

Succesfactor 6: Aanpassing aan wereldwijde uitdagingen

Ethiopian Airlines toonde een opmerkelijke flexibiliteit tijdens de Covid-19-pandemie, toen passagiersvluchten zwaar werden getroffen. Het bouwde snel een aantal passagiersvliegtuigen om tot vrachtvliegtuigen en voerde op 25 maart 2020 de eerste vrachtdienst met een omgebouwd passagiersvliegtuig (een Boeing 787-900) uit voor het vervoer van essentiële medische goederen.

Deze snelle aanpassing stelde de luchtvaartmaatschappij in staat het verlies aan passagiersvluchten tijdens de pandemie te compenseren en versterkte bovendien haar positie als belangrijke speler in de wereldwijde logistiek, met name in Afrika.

Surinam Airways opereert eveneens in een omgeving die voortdurend verandert. Het moet daarom talent aantrekken dat veerkracht, creativiteit en aanpassingsvermogen weet te combineren.

Robert Gilaard-Seyoum Bekele-Erik Tilanus

*In een volgend deel willen we nader ingaan op wat Surinam Airways nog meer kan leren van Ethiopian Airlines

De redactie van de Ware Tijd stelt lezers in de gelegenheid stukken in te zenden ter publicatie. In principe worden alle ingezonden artikelen opgenomen, tenzij de inhoud schadelijk, kwetsend of beledigend is voor derden. Stukken die worden geplaatst komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de mening van de Ware Tijd. De redactie behoudt zich het recht voor om stukken niet te plaatsen, of in te korten of te redigeren zonder dat die uit hun context worden gehaald.