Stoelendans voor het ambassadeurschap weer begonnen

door

Suriname staat aan de vooravond van de benoeming van nieuwe diplomaten. Dat gebeurt in het algemeen om de vijf jaar, met name bij iedere regeringswisseling, omdat onze presidenten en ministers van Buitenlandse Zaken een sterk geloof hebben dat goede diplomaten gewoon uit de lucht komen vallen.
Op enkele uitzonderingen na werden/worden geen professionals naar onze ambassades gestuurd; het geloof is ook dat de visie van een nieuwe regering niet uitgedragen kan worden door diegenen die door een vorige regering zijn benoemd. Men gaat zelfs zo ver dat ambassadeurs die door de vorige regeringen zijn benoemd, niet worden erkend als ambassadeurs. Dus: zij worden vervangen.
Maar het is goed te beseffen dat de buitenlandse politiek van een land niet veel verandert bij de wisseling van regeringen, doordat enkele bepalende factoren, oftewel determinanten van die politiek, vrij statisch zijn, zoals: geografische ligging, geschiedenis, cultuur en tradities. Echter, de kwaliteit van het leiderschap van een land kan ook een belangrijke determinant zijn in de buitenlandse politiek.
In essentie geldt voor alle landen dat de bodemlijn van de diplomatieke inspanningen de nationale belangen zijn, i.e. de politieke, economische, commerciële en culturele aanwezigheid in de wereld. Elk goed doordacht buitenlands beleid moet hierop worden afgestemd.
Dat beleid moet worden uitgevoerd door professionals; vanuit een basisopleidingsniveau wordt professionalisme/vakbekwaamheid opgedaan in het veld, dat wil zeggen op het ministerie van Buitenlandse Zaken zelf en op de ambassades. Helaas heeft Suriname in de afgelopen vijftig jaar geen professionele buitenlandse dienst opgebouwd.
De vraag is nu: waar zullen de nieuwe diplomaten vandaan komen? Uit de boezem van het ministerie of vanuit de eigen politieke coalitiegelederen? Die zijn veelal amateurs!
Enkele belangrijke kwalificaties van ambassadeurs:
Zij moeten:
– zeer goed op de hoogte zijn van nationale en internationale vraagstukken;
– een intellectuele nieuwsgierigheid hebben, ook buiten de grenzen van hun officiële plichten, alsmede een goed begrip van de politieke, economische en sociologische krachten van het land en de gebieden die binnen hun jurisdictie vallen;
– sterke communicatieve vaardigheden in woord en geschrift hebben, teneinde accuraat te kunnen verklaren, rapporteren, verdedigen en discussiëren. Volgens de Griekse orator Demosthenes (384–322 v. Chr.) hebben diplomaten no battleships at their disposal, or heavy infantry, or fortresses; their weapons are words and opportunities. Diplomaten moeten daarom heel sterk zijn in hun word power en zeer goed kunnen omgaan met de moderne communicatiemiddelen.
Een diplomatieke positie moet nooit gegeven worden aan iemand die niet weet om te gaan met publiciteit. Via discretie en stille diplomatie zijn veel meer vraagstukken opgelost dan via bedreigingen en grootspraak.
De diplomatieke horizon is tegenwoordig niet meer gelimiteerd tot de eigen grenzen. Een buitenlandbeleid dat ontwikkeld wordt enkel in functie van de nationale belangen, vraagt om een fiasco. Men leze hiervoor Régis Debray’s La puissance et les rêves (= de macht en de dromen).
Een ambassadeur moet zowel de nationale als internationale collectieve belangen in beschouwing nemen. Met andere woorden: hij moet alert zijn op de effecten die het beleid van zijn eigen regering kan hebben op het beleid van anderen. Hij zal heel moeilijk de belangen van zijn land kunnen verdedigen als deze botsen met de belangen van andere landen.
Een ambassadeur is een soort katalysator, die onder meer via zijn high-level contacten op zijn standplaats politici en andere bezoekers uit zijn land binnenloodst in een vreemde omgeving waarvan zij geen kennis dragen. Eén van de moeilijke taken van een diplomaat is om de bezoekers uit eigen land te overreden om bij de bepleiting van de nationale belangen rekening te houden met wat het gastland kan accepteren. Volgens president Bill Clinton moet een goede ambassadeur een honest broker zijn.
Een ambassadeur mag geen gebrek hebben aan zelfvertrouwen. Bedeesdheid zal een ambassadeur nooit ver brengen. Een ambassadeur moet materieel en immaterieel in staat worden gesteld om zo goed mogelijk de belangen van zijn land te behartigen. Met zijn residentie, zijn personeel en representatieve toelagen heeft een ambassadeur de middelen om contact en toegang te hebben tot de hoogste politieke, commerciële en intellectuele kringen in het gastland, die van invloed kunnen zijn op de belangen van zijn land.
Het is geen goede zaak als Surinaamse diplomaten moeten wonen in wat men noemt third-floor walk-up efficiency rooms. Onze ambassadeurs dienen te wonen in huizen en buurten die de waardigheid en trots van de Republiek Suriname reflecteren.
In de “geloofsbrieven” die een ambassadeur overhandigt aan de autoriteiten in het gastland, wordt gevraagd hem te geloven. Maar even belangrijk is dat hij door de eigen leiders wordt geloofd.
De echtgenoten van diplomaten hebben ook een belangrijke, vertegenwoordigende rol, omdat zij helpen het imago van het land te projecteren. Dat vereist kennis van de eigen geschiedenis, cultuur, vreemde talen, protocol, en het altijd representatief verschijnen.
De buitenlandse politiek van Suriname is vanaf het begin een aangelegenheid gebleven van een kleine elitaire groep rondom de regeringsleider en de minister van Buitenlandse Zaken. Al die vijftig jaren is de inbreng van de volksvertegenwoordigers, bijvoorbeeld bij de benoeming van ambassadeurs, verwaarloosbaar geweest. Het is anno 2025 tijd dat zij, net als in vele andere landen, afdwingen van de regering dat de beste krachten naar de top worden gestuwd. Niet vergeten mag worden dat het imago van een ambassadeur en diplomaten ook het imago is van het land dat zij vertegenwoordigen.
Naar alle waarschijnlijkheid zal Suriname vanaf 2028 evolueren van een hulpbehoevend land naar een hulpgevend land. Dat zal gepaard moeten gaan met een verandering van mindset van onze diplomaten. Zij zullen niet met een bedelaarsschaal de wereld rond hoeven te gaan op zoek naar geld!
Rudie Alihusain