Standaardisatie, onderzoek en etikettering nodig voor export natuurlijke medicijnen

“Vandaag is een bijzondere dag omdat volgens de Javanistische numerologie, astrologie en astronomie, het een ideale geluksdag is om mooie dingen te starten. Dit in tegenstelling tot het Westerse geloof.” Zo begon advocaat en cultuurkenner Edward Redjopawiro op 13 juni zijn inleiding over ‘Het Surinaams-Javaans medicinaal erfgoed – Traditionele behandelings- en geneeswijzen’. De lezing in de bibliotheek van de Anton de Kom Universiteit stond in het teken van 135 jaar Javaanse immigratie wat op 9 augustus wordt gevierd.

Tekst en beeld Tascha Aveloo

Redjopawiro heeft zich de afgelopen twintig jaar verdiept in het onderzoek naar Javaanse medicinale planten en traditionele behandelmethoden voor zowel lichamelijke als geestelijke aandoeningen. Hij heeft veel contact (gehad) met traditionele genezers als de dukon, kaum en wong pienter, maar ook met producenten en gebruikers van djamus (kruidenpreparaten), traditionele masseurs en spiritueel begeleiders binnen de Javaanse gemeenschap.

“Het is heel gevaarlijk om deze middelen te gebruiken zonder voorkennis. Niet omdat ze uit de natuur komen, zijn er geen bijwerkingen mogelijk”

Met de lezing gaf Redjopawiro meer inzicht in de rijkdom en diversiteit van dit vaak onderbelichte geneeskundige erfgoed, dat diepgeworteld is in de Javaanse cultuur en de rol ervan binnen de Surinaamse samenleving. Hij vertelde over planten die als groente kunnen worden gebruikt, zoals de jonge bladeren van de cassaveplant en van de papajaboom, maar noemde ook de ‘witte’ klaroen beter bekend als konsaka wiri tegen oogontsteking. “Ik heb wat groente laten uitkoken en die mag u proeven met pindasaus of gudangan”, hield hij de aanwezigen voor.

De inleider wees op de economische waarde van de Surinaamse-Javaanse medicinale planten en stelde dat deze kruiden en specerijen een enorme bron van inkomsten kunnen zijn. “We zouden moeten denken en telen vanuit de gedachte van export. Het kan wezenlijk bijdragen aan de economie en zorgen voor werkgelegenheid.”

Redjopawiro waarschuwt dat heel voorzichtig moet worden omgegaan bij het maken en gebruiken van kruidendranken, omdat ieder mens een andere lichamelijke gesteldheid heeft. De samenstelling moet duidelijk worden aangegeven. Hij is daarom voorstander van standaardisering en het vastleggen van regels voor etikettering, onder meer over de samenstelling. “Het is heel gevaarlijk om deze middelen te gebruiken zonder voorkennis. Niet omdat ze uit de natuur komen zijn er geen bijwerkingen mogelijk”, benadrukte hij.

Voeding en gezondheid

Redjopawiro vertelde een anekdote over zijn aandacht en liefde voor natuurlijke middelen en kruiden. “Ik ben heel lang een patiënt geweest, langer dan 43 jaar, vanaf 1983.”

Hij was voor een militaire opleiding in het buitenland en kwam tijdens een veldtocht op een groot areaal met guavebomen. “Overal waar je kon kijken waren ze en ik besloot een vrucht te plukken en ervan te eten. Wat ik echter niet wist, was dat de bomen enkele weken vóór de oogst bespoten waren met zwaar gif.”

Hij werd ernstig ziek en onderzoek wees uit dat zijn organen waren aangetast. Het gevolg was dat hij jarenlang dagelijks gemiddeld negentig tabletten moest innemen. “Hierdoor moest ik echt gaan letten op mijn voeding en mijn gezondheid. Daardoor werd mijn interesse gewekt voor wat de natuur te bieden heeft aan hulpmiddelen om mijn lichaam aan te sterken.”

Nu slikt hij slechts tien tabletten per dag. In zijn tuin heeft hij veel onbespoten medicinale kruiden en bijzondere groenten. “Ik zeg niet dat dit me heeft geholpen, maar het heeft er in ieder geval wel aan bijgedragen dat ik op deze leeftijd nog fit ben.”

Redjopawiro wees ook op het belang van een positieve instelling in het leven en ging verder in op hoe een Javaanse geestelijke te werk gaat als iemand hulp komt zoeken. “De behandeling kan een combinatie zijn van kruidendranken, kruiden baden, speciale gebeden of massages. Vrouwen die pas zijn bevallen drinken speciale jamu.”

Met behulp van de Javanistische primbon kan worden gezocht naar een oplossing voor het probleem. Javanen geloven dat wanneer je niet in harmonie leeft met je medemens disharmonie kan ontstaan met je omgeving en de geestenwereld en dat kan leiden tot ziekte. Zo kunnen verkeerde handelingen van ouders, maar ook negatieve woorden, gesproken vanuit een boos hart, een geestelijke doorwerking hebben.

Spirituele werking

Sommige planten en bloemen worden als ‘heilig’ beschouwd en krijgen een spirituele werking toebedeeld. “Ik heb meegemaakt dat iemand die geestelijk was belast, tijdens het opzeggen van gebeden werd ‘gezweept’ met moringa bladeren om herstel te brengen.”

Redjopawiro haalde ook de mogelijk hallucinerende en/of verdovende werking aan van het blad bekend als gedong gedong. “Vroeger zag je vaak dat oudere vrouwen het blad kauwden samen met een stuk kalk. Dan zag je ze altijd in de namiddag bij elkaar zitten en eindeloos met elkaar giechelen en lachen”, vertelde hij tot grote hilariteit van de aanwezigen.

Soms worden ook dierlijke producten gebruikt met medicinale doeleinden zoals kinderen, …

...