Staatsraad adviseert president: RVI moet bij wet worden uitgevoerd

door

door Wilfred Leeuwin

PARAMARIBO — De Staatsraad heeft in een uitgebreid advies president Chandrikapersad Santokhi geadviseerd om het project ‘Royalty’s voor iedereen’ (RVI) niet middels een staatsbesluit, maar via een wet uit te voeren. Dit advies vormt een negatief besluit voor het staatshoofd, dat het staatsorgaan schriftelijk had verzocht om een beoordeling van het wettelijke concept.ADVERTISEMENT

Hoewel de Staatsraad niet principieel tegen de invoering van het RVI-programma is, stelt zij dat het staatsbesluit onvoldoende juridische en financiële handvaten biedt om het project correct uit te voeren. Daarom wordt de president geadviseerd om RVI niet via een staatsbesluit te implementeren, maar middels een wet, zodat de juridische en comptabele rechtmatigheid wordt gewaarborgd.

“De Staatsraad wijst de president erop dat sommige delen van het staatsbesluit in strijd zijn met zowel de Grondwet als de Comptabiliteitswet”

Begroting

Tijdens een persconferentie vrijdagochtend meende minister Stanley Raghoebarsing van Financiën en Planning dat hij niet concreet kon aangeven of de Staatsraad een positief of negatief advies had gegeven over de uitbetaling. “De Staatsraad heeft wel enkele vragen gesteld en kanttekeningen gemaakt en die heeft de president ook in overweging genomen”, zei Raghoebarsing.

Het negatieve advies van de Staatsraad is gebaseerd op verschillende bevindingen die aan de president ter overweging worden gegeven. Zo wordt erop gewezen dat volgens de Grondwet alle staatsuitgaven en de middelen voor het dekken van deze uitgaven in de begroting moeten zijn opgenomen wat voor de uitvoering van RVI niet het geval is.

Daarnaast merkt de Staatsraad op dat in het ontwerp niet is aangegeven hoeveel de toekomstige inkomsten zullen zijn, hoeveel de huidige uitgaven bedragen en wat de impact hiervan zal zijn op de begroting. Ook rijzen vragen zoals: ‘worden de lasten en toekomstige baten op de begroting van 2024 opgenomen of op die van 2025?’, ‘worden de kosten afgewenteld op de goedgekeurde begroting van 2024, waarin RVI niet is opgenomen of op de nog niet goedgekeurde begroting van 2025?’

Juridische en financiële bezwaren

De Staatsraad stelt dat het RVI-programma burgers op kosten van de staat geld toekent zonder dat dit in de begroting als beleidsmaatregel is opgenomen. Dit roept de vraag op hoe het programma zal worden gefinancierd, vooral als de verwachte olie-inkomsten niet binnenkomen.

Bovendien benadrukt de raad dat een programma, waarbij staatsmiddelen worden toegekend aan burgers, uitsluitend via een wet moet worden uitgevoerd en niet via een staatsbesluit. Aangezien er geen sprake is van een noodtoestand of dringende omstandigheid, dient het RVI-programma wettelijk te worden goedgekeurd.

Juridische consequenties zijn eveneens een punt van zorg. Een staatsbesluit zou slechts één jaar geldig zijn, waarna het project alsnog via een wet zou moeten worden vastgesteld. Wat gebeurt er als deze wet vervolgens niet door het parlement wordt goedgekeurd wordt opgeworpen.

De Staatsraad benadrukt dat staatsuitgaven moeten berusten op een wettelijke grondslag. Ontbreekt deze dan zijn de uitgaven onrechtmatig en comptabel incorrect. Daarnaast vraagt de raad zich af waarom rechthebbenden het bedrag niet in Amerikaanse dollars krijgen uitgekeerd, maar in Surinaamse dollars. Ook wordt onderzocht of RVI verhandelbaar zou kunnen zijn als beleggingsinstrument.

Andere belangrijke kwesties

De Staatsraad wijst de president erop dat sommige delen van het staatsbesluit in strijd zijn met zowel de Grondwet als de Comptabiliteitswet. Er wordt gewaarschuwd dat de minister, die de uitbetalingen uitvoert, hoofdelijk aansprakelijk kan worden gesteld voor het buiten wet en recht besteden van staatsmiddelen. Verder wordt erop gewezen dat artikel 5 van het besluit discriminerend is ten aanzien van geslacht. Bovendien zouden kinderen geboren na 1 januari 2025 geen aanspraak kunnen maken op RVI.

Ook de rol van banken bij de uitvoering van het project wordt kritisch bekeken. De Staatsraad vraagt zich af wie verantwoordelijk zal zijn voor de administratie van het project. Ook is onduidelijk wie – de regering of de banken – het recht overdraagt als deelnemende banken het RVI-recht opkopen. Bovendien wordt gevraagd wie zal instaan voor de uitbetaling van rendementen.

Indien de regering de banken laat voorfinancieren, is het volgens de Staatsraad onduidelijk tegen welke rente dit zal gebeuren. Als het een lening betreft, moet deze geregistreerd zijn bij Bureau voor de Staatsschuld. Een niet-geregistreerde lening zou namelijk rechtsongeldig zijn.