Sranantongo een weeklang in de schijnwerpers

door

‘Beschamend dat het Sranan niet de waardering krijgt die ze verdient’
Tekst en beeld Audry Wajwakana

PARAMARIBO — “Sranantongo is niet zomaar een Surinaamse taal, het is dé taal, die alle Surinamers verbindt en helpt emoties te delen.” Met deze woorden pleitte Siegmien Staphorst, voorzitter van Naks, voor de officiële erkenning en waardering van Sranantongo als nationale taal van Suriname. Dit benadrukte zij dinsdag tijdens de opening van de tentoonstelling ‘A tori fu a Sranantongo’ in het Nationaal Archief Suriname (NAS).
Staphorst uitte haar bezorgdheid over de huidige situatie, waarbij veel burgers zich niet goed kunnen uitdrukken bij officiële instanties door geen of onvoldoende beheersing van het Nederlands. “Het is beschamend dat het Sranan niet de waardering krijgt die ze verdient, terwijl het dwars door alle lagen van de bevolking wordt gesproken”, zegt ze tegen de Ware Tijd.

“Het is beschamend dat we na vijftig jaar nog steeds niet onze eigen taal op waarde hebben gesteld”
Naks-voorzitter Siegmien Staphorst
Nieuwe resolutie nodig
Staphorst is daarom verheugd over het initiatief van Kevin Headley van stichting Skrifi om de Surinaamse taal, in samenwerking met diverse organisaties, via de tentoonstelling en bijbehorende activiteiten in de schijnwerpers te zetten. Skrifi organiseert tot 13 december in samenwerking met Naks en het NAS de expositie ‘A tori fu a Sranantongo’. “Dit is wat we nodig hebben in Suriname. Volgend jaar vieren we vijftig jaar onafhankelijkheid en ik moet eerlijk zeggen het is beschamend dat we na vijftig jaar nog steeds niet onze eigen taal op waarde hebben gesteld”, zegt ze.
Naks en andere organisaties strijden al decennia voor een hogere status van de taal, maar zien nauwelijks inspanningen vanuit de overheid. “Wij hebben ons deel van de strijd geleverd en blijven dat doen”, stelt Staphorst.
Ze roept op tot een vernieuwde talenresolutie. De huidige dateert uit 1986 en voldoet niet meer aan de behoeften van deze tijd. In 2021 bood Naks de Surinaamse regering al een voorstel voor een nieuwe resolutie aan, omdat de verouderde versie de ontwikkeling en standaardisering van Sranantongo belemmert.
Sranantongo in het onderwijs
De tentoonstelling, ontworpen door Headley, geeft een diepgaand beeld van het Sranantongo, de geschiedenis en de invloedrijke personen die aan de taal hebben bijgedragen. Headley wijst erop dat Sranantongo lange tijd werd gezien als een informele taal of ‘straattaal’, maar benadrukt dat deze perceptie langzaam verandert, dankzij initiatieven zoals de ‘Wi egi sani’-beweging, die de trots op de eigen taal hebben aangewakkerd. “Het is niet de taal van Nederland of Amerika; het is de taal van Suriname. We moeten leren het te waarderen en er zorg voor dragen, zowel thuis als op kunst- en cultuurpodia”, zegt Headley.
Hij ziet ook mogelijkheden om de taal in het onderwijs te integreren en stelt voor dat jongeren de basisprincipes van de taal leren, zoals uitspraak en grammatica, zonder dat het een verplicht vak hoeft te zijn. “Het zou waardevol zijn als jongeren de taal beter begrijpen en waarderen, zodat Sranantongo niet alleen een erfstuk blijft, maar een levende en levendig gehouden taal.”
Daarnaast prijst hij de studie Taal en Communicatie bij de Anton de Kom Universiteit van Suriname aan. Deze biedt de ruimte voor meer academisch onderzoek naar Sranantongo. Dat biedt volgens hem kansen om de bijdragen van vroegere taalstrijders zichtbaar te maken en de culturele en historische waarde van de taal verder te ontdekken. “De tentoonstelling is een eerste stap, maar het is tijd om door te pakken en de taal structureel een bredere erkenning te geven.”
Sranantongo Wiki
Stichting Skrifi, het Nationaal Archief Suriname, Naks, Schrijversgroep ’77 en de Sranan Akademiya werken samen onder de naam ‘Sranantongo Wiki’ om de Surinaamse taal te vieren, te versterken en de mensen te eren die hebben bijgedragen aan de ontwikkeling ervan.
Naast de tentoonstelling, die tot 13 december te bezoeken is, worden er diverse activiteiten georganiseerd. Zo houdt Schrijversgroep ’77 op 13 november een thema-avond ter ere van schrijvers die een bijdrage hebben geleverd aan Sranantongo. Op 14 november organiseert de Schrijversgroep in het NAS de lezing ‘A tori fu masra Hein Eersel’.
Verder vindt op 16 november het Sranantongo Dictee plaats, een samenwerking tussen Naks en de STVS. Diezelfde dag wordt in het NAS ook de lezing ‘A tori fu a Sranantongo’ gegeven. De ‘Sranantongo wiki’ sluit af op 24 november met een Sranantongo-festival, georganiseerd door Sranan Akademiya. Dit festival biedt educatieve en creatieve activiteiten die jong en oud dichter bij de taal brengen.

Naks-voorzitter Siegmien Staphorst. Haar organisatie heeft bijgedragen aan de Surinaamse teksten voor de expositie ‘A tori fu a Sranantongo’.