SLM-beerput gaat langzaam open

Beetje bij beetje wordt steeds duidelijker hoe de regering-Santokhi in de afgelopen jaren de SLM, ondanks de torenhoge schulden en de enorme verliezen die ze lijdt, in de lucht heeft gehouden. Dat horen we niet van president Chandrikapersad Santokhi of zijn regeerteam zelf, maar van directeur Wesley Rozenhout van Grassalco, een ander staatsbedrijf dat in opdracht van de regering inmiddels al zo’n 24,5 miljoen US dollar heeft moeten overmaken naar het worstelende ‘Flying on Trusted Wings’.

Tekst Armand Snijders

Beeld FB Surinam Airways & Grassalco

Dat Grassalco de afgelopen jaren onder druk van de regering geld heeft moeten overmaken om de SLM overeind te houden, was al bekend. Alleen het precieze bedrag was onduidelijk. Rozenhout had het vorig jaar april over vijftien miljoen US dollar, maar liet al doorschemeren dat de regering-Santokhi op meer aasde.

“Het is de taak – zo niet de plicht – van De Nationale Assemblee om Santokhi ter verantwoording te roepen in het parlement om tekst en uitleg te geven over het reilen en zeilen bij de staatsonderneming”

Hij maakte duidelijk dat hij niet erg happig was om meer te geven, maar nu blijkt er bijna tien miljoen US dollar extra vanuit Grassalco naar de SLM te zijn gegaan. Geld dat het staatsmijnbouwbedrijf zelf ook heel goed had kunnen gebruiken.

Hoeveel van zulke schimmige constructies er nog meer zijn aangegaan met andere staatsbedrijven – waarbij in feite de staatsschuld via staatsbedrijven is opgekrikt maar in de cijfers niet is opgenomen door Bureau voor de Staatsschuld – is het geheim van de Grote Combé, waar het kabinet van de president is gehuisvest. Uit het eigen (SLM) pensioenfonds zijn vele miljoenen genomen en Staatsolie en Havenbeheer hebben ook – op verzoek van de regering – flinke bedragen overgemaakt.

Daarnaast staat het vliegbedrijf nog voor vele miljoenen in het krijt bij Luchthavenbeheer. Ook zijn er nog voor minimaal 75 miljoen US dollar aan oude schulden die nog moeten worden afgelost.

Verkapte vorm van subsidie

Daar is tijdens deze regeerperiode dus heel wat bijgekomen. Een simpel rekensommetje leert dat – uitgaande van de circa twee miljoen US dollar per maand die de SLM volgens de vroegere topman Paul de Haan nodig had om te overleven – er door Santokhi zeker ruim honderd miljoen US dollar gepompt is in Surinam Airways. En dat terwijl het volk tegelijkertijd tot op het bot werd uitgekleed.

In feite waren de miljoenenbetalingen van andere staatsbedrijven aan de SLM een verkapte vorm van subsidie. Het is de vraag of deze complexe constructies wel bekend zijn bij het Internationaal Monetair Fonds, dat Suriname de afgelopen jaren heeft ondersteund met een hulppakket van meer dan een half miljard US dollar. Het stopzetten van het verstrekken van subsidies was één van de strenge voorwaarden om dit geld te krijgen.

Minister David Abiamofo van Natuurlijke Hulpbronnen heeft op 9 januari aangegeven dat de middelen die Grassalco ter ondersteuning aan de SLM heeft verstrekt, moeten worden teruggestort. Hij zei dat het nooit de bedoeling is geweest dat Grassalco als steun zou fungeren voor andere ondernemingen van de overheid, aangezien dit niet tot de kerntaken van het bedrijf behoort. Hij noemde het zelfs een “oneigenlijke taak”. Abiamofo verzekerde dat de SLM dit jaar geen beroep meer zal kunnen doen op Grassalco, waardoor dit bedrijf zich nu ook kan richten op de toekomst.

Adviezen in de wind geslagen

Maar het geleende geld terugkrijgen van de SLM zal onder de huidige omstandigheden een utopie blijven, want dat kan het bedrijf uiteraard niet. Welbeschouwd is het totaal onverantwoord geweest dat met de winsten van een gezond staatsbedrijf de verliezen van een ander staatsbedrijf worden gedekt.

Maar Santokhi had vanaf dag één na zijn aantreden in 2020 andere ideeën en zich tot doel gesteld dat de SLM moest worden gered. Koppig als hij is, sloeg hij alle adviezen van tal van deskundigen keihard in de wind. Ook al zou zijn droom van een bloeiende SLM ten koste van heel veel andere essentiële zaken gaan, zoals de gezondheidszorg, het onderwijs en een sociaal programma om de bevolking te steunen.

“Het is de grote vraag of deze complexe constructies wel bekend zijn bij het IMF, dat Suriname de afgelopen jaren heeft ondersteund met een hulppakket van meer dan een half miljard US dollar”

De Nederlandse directeur De Haan werd in 2021 binnengehaald als verlosser om – samen met Prenobe Bissessur – het bedrijf weer goed op de rails te krijgen, maar dat werd een enorme flop. Het tweetal maakte er zo’n rommeltje van dat De Haan ruim een jaar later letterlijk als een dief in de nacht het land moest ontvluchten om aan mogelijke strafvervolging te ontkomen.

Het Openbaar Ministerie is twee jaar geleden een gerechtelijk vooronderzoek gestart, dat schijnbaar nog steeds niet is afgerond. Mogelijk omdat …

...