Santokhi, pe a moni de? (1)

door

Extreem scheefgegroeid huishoudboekje

De scheidende regering van president Chandrikapersad Santokhi heeft de laatste maanden (geleend) geld over de balk gesmeten, zo blijkt uit de cijfers van het Bureau voor de Staatsschuld (SDMO). Ook blijken de totale schulden hoger te zijn dan gedacht. En er komen waarschijnlijk veel meer onaangename verrassingen aan, want nog niet alle cijfers zijn bekend(gemaakt). Maar waar al dat geld voor is gebruikt, is deels onduidelijk. Dus dat roept de vraag op: Santokhi, pe a moni de?

Tekst Armand Snijders

Beeld Kabinet van de president

Grote delen van de samenleving waren optimistisch gestemd toen in juli 2020 de VHP-regering onder leiding van Santokhi het roer overnam van de NDP, die in tien jaar tijd het land had leeggeplunderd en – te midden van een coronapandemie – in een diepe economische en financiële crisis had achtergelaten. Dat optimisme was gestoeld op de belofte van de nieuwbakken president dat hij wist hoe hij de problemen moest oplossen en binnen een paar jaar iedereen voorspoed zou brengen. Kortom: hij zou Suriname wel eventjes redden.

“Het is wrang en ironisch tegelijk dat de regering-Santokhi middels ‘prudent’ beleid de financiële puinhoop van de voorgangers wilde opruimen, maar het land uiteindelijk in een nog grotere chaos stortte”

Het volk riep in koor ‘pe a moni de?’ en eiste opheldering van de regering van Desi Bouterse die een verkwistend beleid zou hebben gevoerd en heel veel geld had laten verdwijnen. Santokhi vroeg de burgers ‘begrip en geduld. “We gaan het oplossen”, zo zei hij kort na zijn aantreden. “Het gaat een klein beetje pijn doen, tijdelijk. Maar er komt een situatie waarbij de economie hersteld zal zijn, de koers onder controle is, er werkgelegenheid is, er veiligheid is, er internationaal vertrouwen en samenwerking is”, deed hij iedereen geloven met zijn dreamteam van ministers.

Huishoudboekje scheefgegroeid

Echter, de hedendaagse realiteit is dat anno medio 2025 Suriname niet is gered en er in financieel opzicht zelfs slechter voor staat dan vijf jaar geleden. Om dat te beseffen, hoeven alleen maar de recente overzichten van het SDMO erbij te worden gehaald en deze te bestuderen of de analyse van onder meer de Suriname Economic Oversight Board (SEOB) te lezen.

Alleen al de schuld van de overheid bij de Centrale Bank van Suriname is in de eerste maanden van dit jaar bijna verdubbeld: van SRD 8.778.074 miljard in december 2024 naar SRD 16.939.933 miljard in maart. Een toename van 93 procent. Waarom heeft de staat Suriname in deze periode zo’n groot bedrag geleend? En bovenal, wat heeft het ministerie van Financiën en Planning met dit geld gedaan?

De inkomsten blijven ver achter bij de uitgaven, die ondanks het voornemen van de regering maar niet afnemen. De samenleving heeft de afgelopen jaren onacceptabel moeten inleveren terwijl veel overheidsdiensten duurder – maar niet beter – werden. Maar de regering bleef ondanks alle beloften geld over de balk smijten.

Bijvoorbeeld doordat Santokhi te pas en te onpas nieuwe commissies instelde – waarvan de leden moeten worden betaald – door zijn kabinet uit te breiden met heel veel – deels overbodig – personeel en door zeer regelmatig in de helikopter te stappen, terwijl de meeste Surinaamse reisdoelen gewoon over de weg bereikbaar zijn. Het is onbekend hoeveel deze zaken de staat hebben gekost, want openheid is de regering-Santokhi vreemd. Dat geldt ook voor de vele publicaties die door zijn communicatiediensten zijn uitgebracht om de (vermeende) verworvenheden van zijn regering te benadrukken.

Veel beloftes

Voor een deel zijn de extra uitgaven te verklaren. Die zijn veroorzaakt doordat de regering met het oog op de verkiezingen veel beloftes nog wilde nakomen en door nieuwe cadeaus die aan de samenleving in het vooruitzicht werden gesteld. Te denken valt aan de bonus van SRD 1.500 aan alle landsdienaren en het extraatje voor AOV’ers en andere uitkeringsgerechtigden. Of de maandelijkse toelage van SRD 800 en later SRD 1.000 voor studenten die Santokhi eind maart opeens als een duveltje uit het doosje toverde in een poging jongeren te paaien om op hem te gaan stemmen. Al die bedragen moesten wel ergens vandaan worden getoverd.

De Royalty’s voor iedereen (RVI), het omstreden project van Santokhi om iedere Surinamer 750 US dollar in het vooruitzicht te stellen voor de olie-inkomsten die op zijn vroegst pas ná 2028 zullen komen, leggen ook een zware druk op de financiële schouders van het land. Santokhi was van alle kanten gewaarschuwd dat niet te doen, maar deed het toch. Daar wordt in deel 3 van deze serie uitgebreid op ingegaan.

Family & friends

Echter, heel veel uitgaven vallen niet te verklaren. Critici zeggen dat family & friends op grote schaal zijn bevoordeeld en ten onrechte zijn uitbetaald met gelden van de belastingbetalers. Daar zijn geen bewijzen voor, maar gezien het bijna oneindige aantal corruptiegevallen in …