Riskant spel van regering: De financiële boobytrap van de RVI

door

De financiële tegemoetkoming die alle Surinamers gaan krijgen als aandeel in de verwachte olieopbrengsten van het land, is door menigeen toegejuicht. De Royalty’s voor iedereen (RVI) is door president Chandrikapersad Santokhi gepresenteerd als zíjn cadeautje voor het volk. 750 US dollar voor iedere Surinamer. Maar door de gehaaste en bijna amateuristische wijze waarop het nog even snel vóór de verkiezingen moest worden gelanceerd, heeft de regering een boobytrap neergelegd. Die zal bij ontploffing grote schade aanrichten aan Suriname en vooral het toch al zo fragiele bankwezen.

Tekst Armand SnijdersADVERTISEMENT

Beeld Kabinet van de presidentADVERTISEMENT

In totaal komen 572.186 staatsburgers met de Surinaamse nationaliteit, die vóór 1 januari van dit jaar zijn geboren en geregistreerd staan bij het Centraal Bureau voor Burgerzaken (CBB), in aanmerking voor registratie. Dat betekent dat de overheid over een aantal jaren in totaal voor 429.139.500 US dollar bij het volk in het krijt staat, wat bij de huidige koers neerkomt op een kleine SRD 16 miljard. En daar is de jaarlijkse rente nog niet bij opgeteld.

“Santokhi wilde, koste wat het kost, het volk vóór de verkiezingen nog verblijden met zijn cadeau”

Maar dat geld heeft Suriname nog helemaal niet, waardoor een foefje is bedacht om de burgers toch alvast het douceurtje te kunnen geven. Daarvoor is de hulp van de commerciële banken ingeroepen. Die zouden de mensen die hun RVI voortijdig zouden willen ontvangen, het geld moeten geven. In ruil daarvoor krijgen die banken de certificaten retour, die zij dan op termijn zouden kunnen verzilveren.

Negatief advies Staatsraad

De banken staan helemaal niet in de rij om hieraan mee te doen. Want de Staatsraad plaatste levensgrote juridische kanttekeningen bij de RVI en zette daarnaast vraagtekens bij de begrotingsimpact en de afwezigheid van wettelijke grondslagen. Het adviesorgaan drong er bij de president op aan om het programma bij wet in te voeren. Maar Santokhi sloeg dat advies in de wind, want hij wilde, koste wat het kost, het volk vóór de verkiezingen nog verblijden met zijn cadeau. Hij vond een staatsbesluit waarin de maatregel was afgekondigd, afdoende.

Echter, het is de vraag of dat zo is, stellen deskundigen. De Staatsraad benadrukt dat toekenning van staatsmiddelen aan burgers alleen via wetgeving mag gebeuren. Het ontbreken van een wettelijke basis maakt uitbetalingen onrechtmatig en in strijd met de Comptabiliteitswet. Het druist in tegen de regels en is in strijd met waar ‘goed bestuur’ voor staat. De verantwoordelijke minister – in dit geval Stanley Raghoebarsing – kan zelfs juridisch aansprakelijk worden gesteld voor onrechtmatige uitgaven.

Op de rand van de afgrond

Alleen de Hakrinbank, waarvan de staat grootaandeelhouder is, was bereid om de nek uit te steken. De andere banken zijn zeer behoedzaam en willen niet nog een keer op de rand van de afgrond belanden zoals in 2020. En mede waardoor de bail out van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) noodzakelijk was.

De vraag is waarom alleen de Hakrinbank in het RVI-moeras is gesprongen. En bovenal waarom governor Maurice Roemer van de Centrale Bank van Suriname (CBvS), die toezicht moet houden op de banken, de Hakrinbank toestemming heeft gegeven om het certificaatrecht van de RVI op te kopen. En mocht hij geen toestemming hebben gegeven, waarom heeft hij de deelname van de Hakrinbank in de RVI niet geblokkeerd? Daar had hij met het advies van de Staatsraad alle recht toe.

Geen staatslening?

Raghoebarsing, zijn collega Albert Ramdin van Buitenlandse Zaken, International Business en Internationale Samenwerking, president Santokhi én Hakrinbank-directeur Rafiek Sheorajpanday hebben opvallend vaak benadrukt dat de RVI geen staatsschuld creëert. Zelfs zó vaak, dat dit bij velen de wenkbrauwen doet fronsen. Want is dat ook zo?

De staat heeft namelijk al dat geld niet en heeft haar huisbank gevraagd om in te springen. En dat moet uiteindelijk wel worden terugbetaald. Echter, Sheorajpanday blijft er bij dat het geen staatslening betreft en dat zijn bank “via een arrangement met de regering geld ter beschikking stelt aan burgers die hun toekomstige royalty-uitkeringen nu reeds willen ontvangen”.

(lees verder onder de )

Hakrinbank-directeur Rafiek Sheorajpanday. [: Hakrinbank]

Certificaten in ruil

Misschien is dat formeel geen lening, maar uiteindelijk moeten al die miljarden SRD’s wel door de overheid worden terugbetaald aan de bank. Ruim honderdduizend mensen van zestig jaar en ouder kunnen binnenkort al beschikken over het bedrag van 750 US dollar. Als iedereen dat tegelijk zal willen, kost dat de overheid 75 miljoen US dollar ofwel bijna SRD drie miljard die de Hakrinbank zou moeten ophoesten. De bank krijgt daarvoor de certificaten van de rechthebbenden in ruil, die vanaf 2035 zouden moeten worden verzilverd bij de Surinaamse staat. Dat is wel degelijk een verkapte lening.

De kans bestaat dus dat de Hakrinbank dit uitgekeerde bedrag nooit zal kunnen incasseren omdat de RVI (nog) …