REM-slaap helpt psychologische trauma verwerken (deel 5)

door

In de vorige (vier) delen heb ik enkele voordelen van slaap beschreven (algemene behoefte, leerproces, voorkomen van chronische ziekten, voordelen gedurende het hele leven). In deze aflevering zal ik aandacht besteden aan slaap als middel om psychologische trauma te verwerken. Tijdens het dromen is men psychotisch, krijgt men waanbeelden en hallucinaties. Gelukkig was deze psychotische toestand tijdelijk en bij het wakker worden waren de cognitieve en emotionele processen weer binnen de normale marge.
Niemand heeft er iets van gemerkt in de spraak, gedrag of emotionele reacties van de ‘dromer’. Bij het wakker worden kon betrokkene zijn of haar dagelijkse activiteiten normaal doen. De beelden die men tijdens het dromen in de REM-slaap episode ziet, zijn misleidend en de plaats en tijd en personen in de droom zijn gedesoriënteerd. Dat wil zeggen men is verward was en de emoties zijn onstabiel en schommelend.

“Dromen is een combinatie van biologische en psychologische processen”

Gelukkig dat men nagenoeg niets hiervan overhoudt bij het wakker worden. De zogenaamde slaap amnesie (vergeetachtigheid) redt de mens hiervan, omdat vergeetachtigheid na de meeste dromen inzet om ons emotioneel stabiel te houden. Wie droomt zou zich akelig voelen als hij na elke droom zou moeten worstelen met de nasleep van de emotionele schommeling uit de droom.
Dromen is een combinatie van biologische en psychologische processen. De ervaringen van alle dag die wij meemaken worden biochemisch opgeslagen. Lichte dromen kunnen in elk stadium van slaap plaatsvinden. Maar dromen waarin de ontkoppeling van negatieve feiten en emoties plaatsvindt, gebeurt alleen gedurende REM-slaap.
Geheugenvorming, herinneringen, beslissingen maken zijn ook neuro-biochemische processen. Deze processen zijn niet zichtbaar en kunnen door niemand anders dan de persoon die ze heeft en meemaakt bevestigd worden. Wanneer deze processen in woorden of handelingen worden uitgedrukt kunnen andere personen ze opmerken.
De verwerking van de herinneringen (feitelijke en emotionele) vindt ook neuro-biochemisch plaats. Wanneer onze ervaringen worden weggelegd, worden beide componenten samen opgeslagen. De feitelijke en emotionele factoren van de ervaringen zijn aan elkaar gekoppeld. Wanneer de factoren positief zijn is de herinnering van de gebeurtenissen positief. Zijn de ervaringen negatief, dan zijn ook de gekoppelde feiten en emoties negatief.
Het zich herinneren van deze ervaringen zal een negatieve belevenis zijn. REM-slaap ontkoppelt de negatieve feiten van de negatieve gevoelens. Daarom heeft REM-slaap een helend effect op traumaverwerking.
Ontkoppeling van feiten en emoties
Waarom is het dromen psychotisch en ongeorganiseerd? Slaaponderzoekers hebben iets interessants ontdekt. Wanneer wij dromen is de prefrontale kwab van de hersenen, dat is het gedeelte waarmee wij kritische en logische beslissingen maken, inactief. Wanneer deze prefrontale kwab is uitgeschakeld zijn de cognitieve processen niet logisch. Dromen maken deel uit van persoonlijke ervaringen die worden opgeslagen in de hippocampus (Ram-geheugen van het brein) en worden verwerkt in de cortex (hogere regionen).
Dromen in REM-slaap is dus niet een simpele herhaling (replay) van de gebeurtenissen van alle dag. REM-slaap is een poging van het brein om de negatieve emotionele ervaringen te verwerken. De feitelijke componenten (locatie, tijd, dag en datum) kunnen niet bijgesteld worden, omdat ze vaststaan.
Zoals eerder gesteld, verlicht REM-slaap de pijnlijke ervaringen van het emotionele trauma. De kern van Post Traumatisch Stress Syndroom is de koppeling van de negatieve emoties van de traumatische ervaring aan de feiten ervan. De therapie beoogt de ontkoppeling van deze twee factoren. Er zijn een aantal bruikbare strategieën zoals medicatie, EMDR, relaxatie training en cognitieve reconstructie. Deze benaderingen zijn afzonderlijk niet effectief.
Het protocol moet een combinatie van geselecteerde benaderingen zijn. Medicatie die de bloedspiegel van nore-adrenaline verlaagt helpt bij de ontkoppeling van de negatieve emoties tijdens REM-slaap. EMDR, helpt ook bij de ontkoppeling.
Relaxatie training verlaagt de emotionele spanning en cognitieve reconstructie helpt bij het recreëren van frisse perspectief wanneer het voormalige slachtoffer nieuwe traumatische ervaringen tegenkomt. REM-slaap kan vergeleken worden met iemand die een valse piano gaat stemmen. De waarde van het schijnbaar onlogisch ontkoppelingsproces tijdens REM-slaap, is dat de verwerking creatief kan zijn.
*Als u verdere vragen heeft, mag u contact opnemen met schrijver van het artikel
Richenel Ellecom (899-6441/ramdas1947@yahoo.com), Psy.D., Dr.P.H., HSPP, is preventieve geneeskundige- en medisch voedingskundige specialist, alsook klinisch en forensische neuropsycholoog.