Regering verkent schuldenverlichting, maar details ontbreken volgens econoom

Echo van Santokhi’s beloftes

President Jennifer Geerlings-Simons laat na haar eerste werkweek weten dat de regering actief zoekt naar manieren om de schuldenlast van Suriname te verlichten.

Zij heeft een team van deskundigen van het ministerie van Financiën en het Kabinet van de President aan het werk gezet om de overheidsfinanciën door te lichten.

“We kijken naar mogelijkheden om de last die de aflossing van schulden op ons legt, te verlichten”, aldus Geerlings-Simons.

Deze woorden doen sterk denken aan uitspraken van voormalig president Chan Santokhi tijdens diens regeerperiode.

Zo stelde Santokhi in 2023 na goedkeuring van het IMF-bestuur dat “met de IMF-financiering en onze eigen inspanningen en besparingen we meer verlichting kunnen brengen voor de samenleving.”

Santokhi’s regering koos destijds voor een saneringsprogramma in samenwerking met het Internationaal Monetair Fonds (IMF) om de financiële crisis te bezweren

Onder zijn leiding werden grote delen van de schuldenportefeuille herschikt, waardoor de schuldenlast volgens de regering beter beheersbaar werd.

Net als Santokhi geeft Geerlings-Simons aan in gesprek te zijn met internationale partijen. Ze bevestigt dat gesprekken gaande zijn met buitenlandse experts en organisaties zoals de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) en het IMF.

“Die gesprekken gaan gewoon door. Er moeten nog meer gesprekken volgen, ook met andere actoren, om te kijken of we daar wat verlichting kunnen brengen, omdat het vrij zwaar drukt en zwaarder gaat drukken vanaf volgend jaar”, zegt het staatshoofd over de schuldenproblematiek.

Ter vergelijk: bij het aantreden van Santokhi in 2020 erfde zijn regering een buitenlandse schuld van naar schatting ruim USD 3 miljard, met als grootste individuele schuldeiser China (circa 15–17% van de externe schuld)

Ook toen zocht Suriname internationale steun om onder deze druk uit te komen.

Santokhi noemde de geërfde schuld een “financiële catastrofe” en zag zich genoodzaakt tot harde maatregelen en onderhandelingen met crediteuren, inclusief een akkoord met het IMF eind 2021

Geerlings-Simons’ huidige boodschap over schuldverlichting klinkt inhoudelijk bijna als een echo van de beloften en plannen van haar voorganger in de periode 2021–2023. Destijds was immers al aangekondigd dat zonder herstructurering Suriname zijn schulden niet kon aflossen.

Commentaar van financieel expert

Financiële waarnemers plaatsen kanttekeningen bij de hernieuwde belofte van schuldenverlichting. Winston Ramautarsing, econoom en ex-voorzitter van de Vereniging van Economisten in Suriname (VES), merkt op dat Suriname ondanks eerdere herschikkingen nog steeds diep in de schulden zit.

Volgens Ramautarsing vergt de huidige schuldpositie jaarlijks circa USD 400 miljoen aan aflossingen – een bedrag dat de staat zich eenvoudigweg niet kan permitteren.

“Suriname heeft dat geld niet”. waarschuwde hij onlangs, eraan toevoegend dat eerdere herschikkingen van schulden vooral uitstel van betaling waren en de kern van het probleem niet wegnamen

Met andere woorden: de schuldenlast drukt nog altijd zwaar op de overheidsbegroting en zonder structurele oplossingen blijft verlichting tijdelijk.

Bovendien benadrukt de financieel expert dat vertrouwen van zowel de markt als de samenleving cruciaal is. Santokhi’s aanpak bracht macro-economische stabiliteit en schuldverlichting op papier, maar ging gepaard met bezuinigingen en lastenverzwaringen die leidden tot maatschappelijke onrust (protesten in februari 2023).

Geerlings-Simons zal moeten laveren tussen het nakomen van financiële verplichtingen en het bewaren van sociaal draagvlak.

Ontbrekende details in de aanpak

Hoewel president Geerlings-Simons duidelijk maakt dát de schuldenlast verlicht moet worden, laten verdere details vooralsnog op zich wachten. In haar interview benoemt ze geen concrete maatregelen of nieuwe initiatieven naast het voeren van gesprekken en het aanscherpen van de belastinginning. Enkele relevante punten die niet expliciet worden genoemd in het regeringsplan tot nu toe, zijn onder andere:

Omvang en status van de schuld: Hoe groot is de totale staatsschuld momenteel, zowel in buitenlandse als in binnenlandse verplichtingen? Geerlings-Simons geeft geen cijfers of inzicht in welke leningen het meest dringend drukken. Zonder deze context blijft onduidelijk hoe acuut de situatie is.

Concreet plan voor schuldsanering: De president spreekt over “mogelijkheden bekijken” en overleg met partijen, maar noemt geen strategie zoals heronderhandeling van leningen, verzoeken om kwijtschelding, of deelname aan een nieuw IMF-programma. Tijdens Santokhi’s termijn werd een volledig IMF-herschikkingsprogramma uitgerold; of de nieuwe regering dat traject voortzet, aanpast of een andere route kiest, blijft ongewis.

Beheersing van uitgaven: De focus ligt sterk op inkomsten verhogen (zoals betere inning van btw en efficiëntere douane). Er wordt echter niet gerept over bezuinigingen of hervormingen aan de uitgavenkant. Aangezien het begrotingstekort een belangrijke factor is bij schuldaanwas, zou men verwachten dat ook daaraan aandacht wordt besteed. Het bericht vermeldt hier niets over.

Tijdpad en voorwaarden: Geerlings-Simons geeft niet aan op welke termijn de Surinaamse bevolking verlichting kan merken of welke voorwaarden en offers hiermee gepaard zullen gaan. Santokhi’s “verlichting” kwam pas na pijnlijke maatregelen

Het blijft dus de vraag of en hoe de huidige regering schuldenverlichting wil bereiken zonder soortgelijke sociale consequenties.

Verder valt op dat president Geerlings-Simons benadrukt voorlopig ten minste de vaste lasten tot eind van het jaar te kunnen dekken.

Dit suggereert dat de liquiditeitspositie van de staat precair is, maar er wordt niet ingegaan op hoe het daarna verder moet.

Langetermijnoplossingen – zoals structurele economische groei, eventuele inkomsten uit toekomstige olie-exploitatie, of diversificatie van de economie – komen in het bericht niet aan bod.

Ook is er geen melding of de regering van plan is nieuwe leningen aan te gaan om oude schulden af te lossen (de zogenoemde refinanciering), wat de schuldenlast op termijn mogelijk ongemoeid laat of zelfs vergroot.

Conclusie:

De nieuwe Surinaamse regering onder leiding van Geerlings-Simons zet in woorden voort wat de vorige regering-Santokhi al nastreefde: verlichting van een ondraaglijke schuldenlast.

De uitdaging is nu om die belofte om te zetten in daden zonder in herhaling te vervallen. Financiële experts benadrukken dat tijd dringt en halfslachtige maatregelen niet volstaan – want de schuldenproblematiek is hardnekkig en laat zich niet oplossen met alleen goede intenties.

De komende maanden zal moeten blijken welke concrete koers de regering uitzet om Suriname definitief uit de schuldencrisis te manoeuvreren, en of daarbij het verschil wordt gemaakt ten opzichte van het recente verleden.

...