Rechtszaak tegen staat over Chinalco-deal niet uitgesloten

Het is niet uitgesloten dat negen maatschapelijke groeperingen de staat Suriname voor het gerecht zullen slepen in verband met de conceptovereenkomst die de regering heeft getekend met het Chinese staatsbedrijf Chinalco voor het mijnen van bauxiet in het Bakhuisgebergte in West-Suriname. Dat de behandeling van deze deal in het parlement dinsdag geen voortgang vond en de conceptovereenkomst terug werd gestuurd naar de regering, vraagt volgens de maatschappelijke organisaties juist om meer alertheid.

Tekst en beeld Wilfred Leeuwin

De regering is tot nu toe op geen enkele manier ingegaan op de eis van de maatschappelijke groepen om de deal volgens de voorgeschreven wettelijke en erkende rechtsstelsels van het binnenland met hen te bespreken. Mocht de regering manieren vinden om de deal met Chinalco toch door te laten gaan volgens de huidige conceptovereenkomst, zal middels een kort geding alsook een bodemprocedure bij de rechter worden afgedwongen dat er een daadwerkelijke en inhoudelijke goede milieustudie plaatsvindt en anderzijds het Free Prior Inform Concent-proces (FPIC) wordt ingezet. In dat proces moeten de in stamverband levenden zich vrij voelen zich te uiten en moet wat zij vinden ook worden meegewogen. De belanghebbenden bij dit proces zijn allen Surinamers die menen een belang te hebben bij deze kwestie.

“Dit is een verdachte situatie en niet waarvoor wij onze regering kiezen”Jurist Antoon Karg

Vertegenwoorigers van de inheemse gemeenschappen hebben woensdag op de persconferentie weer eens hun ernstige kritieken geuit over de Chinalco-deal. Het steekt hen dat de regering het traditionele gezag van de dorpen Washabo, Section en Apoera niet heeft geconsulteerd.

Vids-directeur Cylene France gaf een review over hoe deze kwestie zich heeft ontwikkeld en welke acties zijn ondernomen door de regering en Chinalco zonder de inheemsen te betrekken. France zei dat er slechts een kennismaking is geweest met de belofte dat terug zou worden gekomen om over het project te praten, wat nooit is gebeurd.

Uitnodiging president

Lang nadat de persconferentie was uitgeschreven, werd de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (Vids) uitgenodigd voor een bespreking met de president en wel op hetzelfde moment dat de persconferentie zou plaatsvinden. De Vids heeft geweigerd op de uitnodiging in te gaan en gevraagd het gesprek naar een andere dag te verschuiven.

De Vids, de Asociatie van Surinaamse Fabrikanten (Asfa), de Vereniging Surinaams Bedrijfsleven (VSB), het Inheems Kollectief Suriname (Iksur), de stichting Key Holders of Sustainable Environment (Khose), het Burgerinitiatief voor participatie en goed bestuur (Bini), de progressieve vakcentrale C-47 en Climate Change Advisory Services (CCAS), willen dit moment en het gecreëerde platform aangrijpen om zich in te zetten wetgeving tot stand te laten komen over hoe dergelijke overeenkomsten moeten worden gesloten.

Vrijstelling belasting

VSB-directeur Kamlesh Ganesh benadrukte dat investeringen noodzakelijk zijn voor economische groei en werkgelegenheid. “Echter, deze moeten plaatsvinden binnen het kader van rechtvaardigheid, duurzame ontwikkeling en respect voor wetgeving en rechten van alle betrokkenen. Er is onvoldoende transparantie over de betrokken investeerders. De belastingvrijstellingen creëren een oneigenlijk speelveld voor Surinaamse bedrijven en de impact op het milieu en inheemse gemeenschappen is onvoldoende gewaarborgd.”

Jurist Antoon Karg zei dat ondanks de erkenning van het rechtsstelsel van het binnenland – ook in het nieuwe Burgerlijk Wetboek – er in de conceptovereenkomst een aantal zaken staan die vraagtekens oproepen bij de intentie van de regering bij het aangaan van deze deal met Chinalco. De ruime vrijstelling van verschillende soorten belastingen wekt bevreemding.

Verdachte situatie

Ook heeft de staat zich in de overeenkomst verplicht gesteld Chinalco als investerder te assisteren als het gaat om moeilijkheden die ontstaan uit andere lokale wetgeving en problemen die onstaan met de lokale gemeenschappen. Karg noemde dit opmerkelijk, omdat de staat in feite zou moeten instaan voor het belang van het volk en niet dat van de investeerder. “Dat is een verdachte situatie en niet waarvoor wij onze regering kiezen”, zei Karg.

Hoewel in de conceptovereenkomst wordt aangegeven dat aansluiting wordt gezocht bij de zogeheten ‘Ecuador Principes’ als het gaat om respect voor het milieu, blijkt dat deze principes niet zijn bedoeld voor mijnbouwactiviteiten. Het is een verzameling van regels voor de financiële sector. Het bevat weinig normen en al helemaal geen sancties voor overtredingen. Kiezen voor dit stelsel betekent volgens de jurist dat er weinig mogelijkheden zijn ingebouwd om op te treden tegen een partij die zich niet houdt aan de milieu beginselen.

Zwakke juridische basis

Karg wees erop dat in de conceptwet Grondenrechten de staat pogingen onderneemt om af te stappen van veel van de principes die juist zijn verankerd in de Milieuraamwet. “Men probeert afbreuk te doen aan zowel FPIC als aan de verplichte milieustudies. Er worden zijdeuren geopend om hieraan voorbij te gaan”, meende hij.

Even opmerkelijk noemde de jurist dat de regering een vrijwel bindende …

...