Reactie op VES artikel over crisis gezondheidszorg

De Vereniging van Economisten in Suriname (VES) stelt in haar artikel een nieuw financieringsmodel en privatisering van ziekenhuizen essentiële oplossingen zijn voor de problemen in de gezondheidszorg. In reactie daarop worden hier de belangrijkste punten besproken.1. Financiële ContextVES-beoordeling: Suriname geeft volgens de VES veel uit aan zorg. Ook wordt het verhogen van het SZF-ligdagtarief kritisch beschouwd vanwege mogelijke vicieuze cirkels.Reactie: Men noemt de bekende algemene zorg indicator Health Expenditure per jaar, zijnde €264 miljoen en de Health Expenditure per capita m.n. het bedrag van €440 per inwoner per jaar. Indien men de genoemde indicatoren middels benchmarking met zorg-gemeenschappen als Trinidad & Tobago, Barbados, Aruba, Curaçao of zelfs Cuba vergelijkt, ziet men dat Suriname juist ernstig tekort schiet! Bij alle genoemde landen is de expenditure per capita per jaar minimaal boven de 1000 euro per jaar! Maar ook de hybride structuur van publieke en private uitgaven in Suriname is vermoedelijk onbekend bij de schrijver (historisch 55% publiek, 45% privaat). Het bedrag van €264 miljoen is dus niet volledig de verantwoordelijkheid van de Overheid. Het recente SZF-ligdagtarief is ondanks de verhoging nog onvoldoende om zelfs een basaal zorgpakket te garanderen. 2. Liquiditeitsproblemen SZFVES-beoordeling: benarde liquiditeitspositie SZF zal uitvoering belemmeren en protestacties uitlokken.Reactie: het SZF schuwt het in dialoog treden en heeft gefaald in het zich openstellen voor een meerjarenplan met de relevante actoren. Ook kritiek op salarisverhogingen van de VMS (de VMS gijzelt de zorgsector…), is ongegrond zonder goede kennis van de achtergronden. Marktconforme beloningen zijn essentieel, vooral gezien de doktoren in dit land financieel al veel ingeleverd hebben. Braindrain is een ontwrichtende consequentie die te allen tijde voorkomen dient te worden! Hoeveel doktoren moeten er nog vertrekken?3. Maatschappelijke bundeling tegen bestuurlijke dwalingenVES-beoordeling: er is behoefte aan samenwerking om bestuurlijke fouten te corrigeren.Reactie: de oorzaak van de zorgcrisis ligt niet uitsluitend in bestuurlijke dwalingen, maar vooral in structurele economische factoren zoals de devaluatie van de SRD sinds 2015. Dit is de luxerende factor geweest, verantwoordelijk voor de dwaling in het moeras waar wij nu na heel wat jaren doorheen ploeteren. Herziening is belangrijk, maar het roer omgooien in crisistijd kan contraproductief zijn. Timing en gefaseerde hervormingen zijn cruciaal.4. Beloningen koppelen aan medische prestatiesVES-beoordeling: medische beloningen moeten prestatiegericht zijn.Reactie: hoewel het een aantrekkelijk idee is, vereist dit een uitgebreid voorbereidingstraject. Er moeten zorg- en kwaliteitsindicatoren worden ontwikkeld, data worden verzameld, geanalyseerd, en in een centraal orgaan moet beleid geformuleerd worden. Dit proces is complex en kan niet op korte termijn worden gerealiseerd.5. Alle ziekenhuizen nodig voor zorgtransformatieVES-beoordeling: alle ziekenhuizen zijn essentieel voor een transformatie.Reactie: het behoud van het AZP en de historische rol van RKZ en DKZ zijn cruciaal. Nieuwe afspraken over taakverdeling en samenwerking zijn noodzakelijk. Echter, privatisering van ziekenhuizen in algemene zin zou niet passen binnen het sociaal bestel van Suriname. Onze Grondwet geeft aan dat de zorg voor een ieder veilig in haar verankerd ligt.6. Ontwikkeling van ZorgstratenVES-beoordeling: Zorgstraten bieden een oplossing voor efficiëntie en kwaliteit.Reactie: Zorgstraten (bundled care) zijn een goed uitgangspunt, maar vereisen nauwe samenwerking, transparante budgettering, en gestroomlijnde administratie. De implementatie op korte termijn is echter niet haalbaar gezien de huidige infrastructuur en gebrek aan informatie.Algemene Kanttekeningen bij het VES-voorstelHet artikel lijkt onvoldoende rekening te houden met de complexe realiteit van de Surinaamse gezondheidszorg. Benchmarking met andere Caribische landen, zoals Trinidad & Tobago of Barbados e.a., toont aan dat Suriname significant lager scoort op uitgaven per capita, wat de urgentie van hervormingen benadrukt.Financiering blijft het kernprobleem: zelfs met nieuwe modellen kan de Wet van Communicerende Vaten niet worden genegeerd; het totaal volume aan middelen blijft ontoereikend. Zonder substantiële financiële aanpassingen blijven structurele verbeteringen onmogelijk.Boodschap: fundamentele hervormingen zoals het verkleinen van het ambtenarenapparaat en het formaliseren van de goud-hout-en visserij-sector kunnen aanzienlijke financiële ruimte creëren voor o.a. de Zorg. Een zware maar belangrijke taak voor onze Overheid. Efficiëntie is een eis die altijd op tafel gelegd moet worden. Maar efficiëntie is pas toepasbaar en meetbaar als een systeem werkt. Ons zorgsysteem ligt nu volledig op zijn gat, om het maar even plat uit te drukken.Constructieve samenwerking: negatieve beoordelingen adresseren naar hardwerkende zorgverleners zonder inzicht in hun omstandigheden is ongepast. Een constructieve aanpak die draagvlak creëert, is essentieel.AanbevelingenFocus op realistische hervormingen: introduceer stapsgewijze veranderingen, zoals het herzien van het ligdagsysteem en pilotprojecten voor alternatieve zorgfinanciering.Sterkere dataverzameling: implementeer systematische monitoring na introductie van zorgindicatoren om gefundeerd beleid te maken.Overheidsrol herzien: verminder overheidsbemoeienis bij tariefbepalingen, maar behoud publieke sturing waar nodig.Bundeling van krachten: creëer platforms voor overleg tussen overheid, zorgactoren en externe adviseurs. Overweeg activatie wetgeving, zoals de WTGZ (wet ontwikkeld onder president Venetiaan) als basis.ConclusieHoewel het voorstel van de VES waardevolle ideeën bevat, ontbreekt een diepgaande analyse en realistische benadering. Hervormingen moeten zorgvuldig worden voorbereid en uitgevoerd met oog voor de huidige economische beperkingen en de unieke kenmerken van de Surinaamse gezondheidszorg. Privatisering en nieuwe financieringsmodellen kunnen alleen succesvol zijn als ze goed worden afgestemd op de lokale context en voldoende draagvlak hebben. Het spreekt voor zichzelf dat negatieve kritiek, zonder oog voor context, plaats moet maken voor betere oriëntatie en een geduldige, constructieve attitude.Julian Pengel, Medicus(met ervaring in de organisatie binnen de zorgsector …

...