Reactie op ‘Ons politiek-bestuurlijk systeem…’

Het artikel van Steven Alfaisi (Go Suriname, 26 april 2024) belicht met urgentie hoe het Surinaamse politiek-bestuurlijk systeem criminaliteit niet alleen ondermijnt, maar ook faciliteert. Vanuit mijn ervaring als criminoloog en sociale wetenschapper wil ik deze analyse staven met inzichten uit kritische criminologie – waaronder het werk van prof. wijlen Patrick Hebberecht – en economische criminologie. Daarnaast wil ik benadrukken hoe het kluwen van politieke corruptie mede in stand wordt gehouden door een selectief vervolgingsbeleid van het Openbaar Ministerie (OM), en pleiten voor het inzetten van innovatieve instrumenten zoals Follow The Money in het kader van politieke hervormingen na de verkiezingen van mei 2025. Zonder pretenties doe ik wat pragmatische aanbevelingen.Kritische criminologie en machtsstructurenDe kritische criminologie leert dat criminalisering selectief en politiek geladen is. Wetten en rechtspraak functioneren vaak niet neutraal, maar beschermen vooral de belangen van dominante klassen en politieke elites. Het Surinaamse bestuurssysteem, zoals Aifasie stelt, bevindt zich in een situatie van wederzijdse afhankelijkheid tussen economische en politieke elites, waarbij corruptie en belangenverstrengeling standaardpraktijken lijken geworden. Dit ondermijnt het vertrouwen in de democratische rechtsstaat en legitimeert tegelijk crimineel gedrag binnen die machtskringen.Edwin Sutherland bijvoorbeeld benadrukte dat white-collar crime – criminele activiteiten bij machtige elitegroepen – grote schade kan aanrichten, maar vaak onzichtbaar blijft. Ook in Suriname speelt dit een rol, zeker gezien de financiering van politieke campagnes met dubieus geld en het ontbreken van effectieve institutionele controle. De economische criminologie wijst op het belang van transparante financiële transacties en onafhankelijke toezichtorganen als essentiële barrières tegen dergelijke delicten.Een van de pijnpunten in het Surinaamse besturingsmodel is het optreden van het OM. Diverse bronnen (Shoeket.com, Insight Crime) tonen aan dat het OM een selectief vervolgingsbeleid hanteert waarbij politieke en economische elites zelden echt ter verantwoording worden geroepen( rem op rechtvaardigheid). Politieke druk, belangenverstrengeling en gebrekkige capaciteit lijken het OM te verlammen, waardoor criminaliteit binnen machtige groepen blijft voortbestaan en het maatschappelijke vertrouwen verder afneemt.Deze selectiviteit staat haaks op de rechtsstaat en vraagt om onmiddellijke institutionele versterking en onafhankelijkheid van justitiële organen.Follow The Money: een innovatief instrument voor transparantieIn dit licht is het voorstel om na de verkiezingen van mei 2025 een hoogwaardige, onafhankelijke organisatie zoals Follow The Money in te schakelen een veelbelovende stap. Follow The Money specialiseert zich in het traceren van complexe geldstromen en het blootleggen van financiële netwerken achter politieke en economische corruptie. Het monitoren van campagnemiddelen, belangenverstrengelingen en verdachte transacties door een dergelijk gespecialiseerd platform kan grote meerwaarde bieden in transparantie, onafhankelijke onderzoekscapaciteit en publieke bewustwording.Hiermee krijgt een nieuwe regering de kans om effectief de financiën achter politieke machtsstructuren te doorgronden, en op basis daarvan gericht te hervormen en justitieel op te treden.Aanbevelingen op hoofdlijnen (zonder pretenties) 1. Versterk de onafhankelijkheid en slagkracht van het OM. Zorg voor voldoende middelen en juridische waarborgen om ook machtige elites te vervolgen zonder politieke inmenging. 2. Introduceer wettelijke transparantie (‘open book policy’) rond politiek geld, inclusief verplichte openbaarheid van bijdragen en bestedingen. 3. Faciliteer en ondersteun civiel maatschappelijk toezicht, onderzoeksjournalistiek en burgerinitiatieven die corruptie bestrijden. 4. Implementeer educatieve programma’s rond integriteit en ethiek in overheids- en justitiekringen. 5. Schakel Follow The Money (of vergelijkbare gespecialiseerde organisaties) in als onafhankelijk onderzoeksplatform voor financiële transparantie en fraudebestrijding in de politiek. 6. Stimuleer economische inclusie en sociale rechtvaardigheid om onderliggende oorzaken van criminaliteit terug te dringen.Het politiek-bestuurlijk systeem in Suriname staat op een kritisch kruispunt. De analyse van Steven Aifasie toont aan hoe verwevenheid met criminaliteit het bestuur effectief ondermijnt. Criminologische inzichten geven aan dat hervormingen die machtsstructuren en institutionele zwaktes aan de basis aanpakken essentieel zijn.De kans ligt nu bij een nieuwe regering om met durf en visie het vertrouwen te herstellen. Het inschakelen van innovatieve tools als Follow The Money kan hierbij het verschil maken, omdat het diepgaande financiële patronen blootlegt die traditioneel verborgen blijven.Alle actoren – politiek, justitie, samenleving – moeten samenwerken aan een rechtvaardiger en transparanter Suriname. Alleen zo kan het systeem worden hersteld als hoeder van openbare belangen, in plaats van facilitair netwerk van criminaliteit.Colvin Overdiep(criminoloog)Bronnen: 1. Hebberecht, P. (diverse publicaties). Kritische criminologie en sociale rechtvaardigheid, Universiteit Gent.2. Tom Decorte-Raf Jespers- Olga Petintseva-Pascal Tuteleers -Manifest voor Kritische Criminologie – 2016- VUBPRESS3. Michael Parenti- 2015 (Winsthonger) – Profit pathology and other indecencies Paradigm Publishers Boulder.

...