Postuum — ‘Ik denk dat Terry Agerkop een geweldige legacy achterlaat’

door

door Tascha Aveloo
PARAMARIBO — Terry Agerkop, etnomusicoloog en oprichter van de afdeling Cultuur Studies van het directoraat Cultuur, was een man met vele talenten en grote passie. Hij was ook muziekdocent, componist en taekwondoleraar. Agerkop overleed vrijdag op 84-jarige leeftijd in zijn woonplaats Amsterdam, Nederland.

“Hij wilde dat wij tijdens het onderzoek informatie zouden verzamelden die we konden geven aan het Ministerie van Onderwijs, zodat Surinaamse kinderen konden leren over de culturen van ons land“
Hilary de Bruin
“Ik denk dat Terry een geweldige legacy achterlaat. En ik denk ook dat het liefde is voor de eigen cultuur en de grote waarde die hij aan cultuur toekende en daarom waardevol was om te onderzoeken”, memoreert Hillary de Bruin, voormalig hoofd van Cultuur studies. Agerkop was haar mentor en grote inspiratie voor het onderzoeken van de Surinaamse cultuur in al haar facetten.
Agerkop was docent op de lerarenopleiding en gaf les aan De Bruin. Hij begon als hoofd van Cultuur Studies en in november 1980 sloot De Bruin zich aan. “Hij leerde mij enkele specifieke onderzoekstechnieken en daarmee begonnen wij en enkele anderen met het onderzoek van de vele culturen in ons land. Hij wilde dat wij tijdens het onderzoek informatie zouden verzamelen, die we konden geven aan het ministerie van Onderwijs, zodat Surinaamse kinderen konden leren over de culturen van ons land.”
Nalatenschap
Cultuur Studies was opgedeeld in diverse secties, zoals ‘Documentatie’ met een bibliotheek, waar ook studenten terecht konden voor onderzoek. Agerkop zijn specialiteit was de Saamaka muziek, waarnaar hij onderzoek had gedaan en hij promoveerde in Brazilië, een hoogtepunt in zijn carrière.
Agerkop leidde de afdeling tot 1986, toen hij verder wilde gaan studeren, en droeg de leiding toen over aan De Bruin. Dankzij hem zijn mensen getraind in onderzoekstechnieken en hoe ze de gegevens moesten vastleggen. “Daarmee heeft hij de Surinaamse gemeenschap over een periode van ruim veertig jaar geleerd hoe belangrijk het is om je cultuur te leren kennen.”
Na de oprichting van deze afdeling door Agerkop hebben veel wetenschappelijke onderzoekingen plaatsgevonden waarvan een aantal in boekvorm zijn gepubliceerd. “En dat is zijn nalatenschap, want wat eenmaal geschreven is gaat niet verloren”, concludeert De Bruin.
Etnomusicologie
Agerkop studeerde gitaar aan het Utrechts Conservatorium en behaalde in 1968 zijn onderwijsakte-A voor muziek. In hetzelfde jaar terug in Suriname opende hij ‘Hwarang do’, de eerste formele school voor taekwondo in Suriname. Toen hij in 1970 uit Suriname vertrok, droeg hij zijn school over aan zijn twee leerlingen Eric Lie en Frank Doelwijt. Van 1968 tot 1971 werkte hij ook voor het Instituto Inter Americano de Etnomusicología y Folklore (Inidef) in Caracas, Venezuela, waar hij tot 1972 etnomusicologie studeerde.
Ook componeerde Agerkop muziek voor onder andere de theaterstukken ‘Frrrek’ (1970) en ‘Land te koop’ (1973) van Thea Doelwijt en Henk Tjon en publiceerde hij over muziek in De Vrije Stem. Agerkop richtte daarna de afdeling Cultuur Studies van het toen geheten ministerie van Onderwijs en Volksontwikkeling (Minov) en was er hoofd van 1978 tot 1987.
Vervolgens doceerde hij tot 1988 etnomusicologie aan de muziekschool van Brasilia en studeerde hij van 1989 tot 1991 muziekwetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam. Het jaar daarop had hij bij Inidef de leiding over de afdeling Etnomusicologie. Agerkop was bijna zestig jaar toen hij in 1997 begon met een promotieonderzoek. In 2001 promoveerde hij aan de Universiteit van Brasilia op het proefschrift ‘Seketi, Poetic and musical eloquence among the Saramaka Maroons from Suriname’.

“Restitutie en erkenning van traditionele kennis komen nu pas op de agenda van wetenschappelijk onderzoek. Dit zien wij terug in alles wat Agerkop heeft gedaan”
Rudi van Els
Sabiman
Rudi van Els schreef in het Academisch Journaal van de Anton de Kom Uniuversiteit een artikel over de grote bijdrage van Agerkop aan cultuuronderzoek in Suriname. Agerkop deed extensief veldonderzoek over de Surinaamse muziek en andere cultuuruitingen en met zijn werk legde hij de basis voor een niet-eurocentrische wetenschappelijke benadering van cultuurstudies in Suriname.
Het werk dat Cultuur Studies toen in gang zette zal nu moeten worden voortgezet binnen de academie, om zo een nieuwe generatie wetenschappers op te leiden om ons cultureel erfgoed voor onszelf te bewaren, bestuderen en gebruiken. Bij de methodologie die Agerkop introduceerde bij cultuurstudies maakte hij actief gebruik van de kennis van experts binnen cultuur groeperingen en gemeenschappen.
Zo werden de sabiman van de inheemsen, creolen, marrons, Hindoestanen, Javanen en Chinezen actief betrokken bij de documentatie-activiteiten om al hun cultuurmanifestaties vast te leggen.Dit baanbrekende werk was in schril contrast met de normale manier van cultuuronderzoek dat doorgaans door buitenlandse academici in Suriname werd verricht.
Nieuwe inzichten en ideeën
Agerkop is, samen met anderen, onder wie Robin Raveles (Dobru) en Glenn Sankatsing, deelgenoot van deze generatie intellectuelen, die Suriname hebben helpen uitdragen in de regio. Ook door zijn …