Populistische liefdadigheid bij gebrek aan armoedebeleid

door

De eerste paragraaf van onze nieuwste politieke geschiedenis zou de titel “Salarissen DNA leden” kunnen krijgen.  De issue kwam niet voor in het regeeraccoord. De salarissen van DNA leden zijn geen fundamenteel ontwikkelingsvraagstuk, maar de kwestie fungeert als kapstok voor wijd verbreide onlustgevoelens over het functioneren van DNA leden en de onproductiviteit van het politiek systeem.  Armoede en ongelijkheid zijn kernvraagstukken van onze samenleving.  Iemand rekende uit dat een DNA lid in Suriname  meer dan zes keer zoveel verdient als een docent op een middelbare school, terwijl dat in Nederland maar twee keer zoveel zou zijn. Het is een gevoelige issue en diverse politici reageerden als door bijen gestoken.
De stunt van Atompai  
De heisa over de DNA salarissen is wellicht de eerste opo opo van deze regeerperiode.  Voor de paranoide fantasten onder ons: misschien is dit wel een van die “booby traps”  die de VHP zou hebben achtergelaten  (smile).   Er is al vanaf voor de verkiezingen in de samenleving gemor te horen over de 130.000 srd per maand die DNA leden gaan verdienen.  Toen hoorden we de politici weinig zeggen over deze kwestie, maar dit keer weten ze niet hoe snel en nadrukkelijk ze moeten laten weten dat ze ertegen zijn.  VP Adhin legde een niet al te heldere verklaring af, waarin hij het had over artsen die 700.000 per maand moeten opgeven om in DNA te zitten. Hij kondigde aan dat hij de zaak op de agenda plaatst.  Poetinie Atompai stuntte met de bekendmaking dat hij maandelijks 50.000 zal doneren aan een goed doel. Die stunt bracht een kettingreactie op gang.  De NPS fractie kon natuurlijk niet achterblijven.  De fractie kondigde aan dat ze als collectief 120.000 per maand zullen geven aan sociale instellingen. Steve Reyme liet – poserend met een bromfiets voor een dorp in het binnenland- weten dat hij het geld zal gebruiken om mensen te helpen, zoals hij gewend is.
Poetini Atompai
De stunt van Atompai (en zijn navolgers) verdient een kritische beschouwing.  Gaat het hier om onbaatzichtige liefdadigheid of is dit iets dat meer voordeel heeft voor de donor dan voor de ontvanger? Gaat het hier werkelijk om armoedebestrijding en herverdeling?  Het lijkt er niet op.  Een beleid om armoede te bestrijden is een zaak van de lange termijn. Het is een complexe materie waarin allerlei belangentegenstellingen een rol spelen en waar gewerkt moet worden met actoren in alle sectoren van de maatschappij.  Serieuze armoedebestrijding is een  politiek-bestuurllijk proces van politieke beleidskeuzes maken en multisectorale plannen coordineren. Er wordt al maanden over deze issue gepraat, maar geen enkele politicus kwam met voorstellen voor een ander beleid.
Bevestiging van ongelijkheid
Herverdeling is niet iets dat we aan de vrijwilligheid van de rijken moeten overlaten. Dat weten de vakbondsleiders onder ons. Herverdeling is een staatszaak, die door een steeds opnieuw bevochten en hernieuwde consensus gedragen dient te worden.  De Atompai move (of moeten we spreken van een reflex?) is  wat dit betreft illustratief.  In plaats van met overheidsbeleid komt men met vrijwilligheid. De enige die beter wordt van dergelijke liefdadigheid is de donor.   Het armoedeprobleem wordt niet opgelost, maar de politicus heeft laten zien hoe goed hij is.  De individuele ontvangers zullen blij zijn met de geboden hulp, maar het geld is zo op.  Morgen zijn ze weer in dezelfde pinarie omdat de structurele oorzaken van armoede blijven bestaan.
Uitzichtloze structurele armoede
Oplossingen gebaseerd op vrijwillige gevers benadrukken en versterken de ongelijkheid die we willen wegwerken.  De vrijwillige donor versterkt zijn machtspositie, materieel, geestelijk en sociaal. Van de ontvanger wordt iets terugverwacht, op zijn minst dankbaarheid, erkentelijkheid, complimenten.   In dit geval gaat het om politieke populariteit.  Volgens sommige commentatoren slaan de politici een dubbele slag.  Ze halen hun public relations punten binnen en ze kunnen het te doneren geld gebruiken om relaties met de achterban te verstevigen.    Mooi meegnomen is dat het positieve zelfbeeld van de donor wordt aangesterkt.
Dit soort oplossingen is zelden effectief.  Het zijn vaak “hit and run” donaties die zelden bijdragen aan een duurzame verbetering van situaties. Particuliere donaties zijn meestal gericht op de symptomen maar niet op de oorzaken van de armoede.
De ongelijke machtsrelatie tussen de vrijwillige particuliere donor en de geselecteerde ontvanger wordt herbevestigd en dat laat sporen achter in de geest van de ontvanger.  Een geest van afhankelijkheid. Sommige donaties staan echte oplossingen in de weg en ondermijnen de zelfwerkzaamheid.  De verantwoordelijkheid van de overheid wordt soms verdoezeld.
Juichende en kritische reacties
Veel reacties op social media waren juichend.  In een whatsapp groep schreef iemand treffend: “Kijk hier word ik echt blij van”.  Ik kon het niet nalaten te reageren en schreef: “Curb your enthousiasm.  Er zijn issues aangaande effectriviteit, motieven, clientelisme , transparantie”.  Er waren meer kritische reacties. Iemand zei, in niet al te nette bewoordingen, dat ze mooi weer spelen met ons belastinggeld.
Ik vroeg me af of alle fractieleden wel zo gelukkig zijn met dit besluit. Voor bemiddelde mensen als Atompai en Pawiroredjo ziet de zaak er anders uit dan voor mensen als Ivanildo Plein en Dorothy Hoever.  Voor de eersten is het een fluitje van een cent. Voor de laatsten is het een significante aderlating, zeker op de lange termijn, als de onvermijdelijke inflatie zich laat voelen.   Zij zijn  meegesleurd in de populistische stunt van Atompai.  Gezien het verloop van de gebeurtenissen  lijkt het er niet op dat het een en ander is geschied in rijp beraad.
De kwaliteit van liefdadigheid
Liefdadigheid kan worden gedefinieerd als het vrijwillig helpen van mensen in nood.  Het is een begrip dat een belangrijke rol speelt in diverse godsdiensten.  De Christenen kennen het verhaal van de Barmhartige Samaritaan.  De moslims kennen de zakat en sadaqah.  Het geven van aalmoezen is belangrijk in het Hindoeisme.  In Suriname hebben we  te maken met liefdadigheid van Surinamers in Nederland, familieleden die van daar uit voor miljoenen aan paketten en geld sturen of vrijwilligerswerk doen bij stichitingen en buurtorganisaties in Suriname.  De recente acties voor hulp aan het bejaardentehuis Ashiana waaraan een aantal bekende Surinaamse Nederlanders bijdroegen zijn een goed voorbeeld.
Volgens godsdienstige tradities wordt waarachtige liefdadigheid gekenmerkt door belangeloosheid.  Vaak zitten er toch verborgen addertjes in de gedoneerde fruitmand.  Sommige donoren stellen voorwaarden aan de ontvangers. Donoren willen graag controleren hoe hun donatie wordt besteed.  Dat geld took voor liefdadigheid in de familiesfeer.  Surinaamse Nederlanders geven veel steun aan familileden in Suriname, maar maken soms misbruik van hun machtgspositie.  De donoren willen soms de autonomie en het zelfbeschikkingsrecht van de ontvangers beperken.

Bij de beoordeling van de kwaliteit van liefdadigheid letten we op de motieven van de donoren, maar we moeten ook kijken naar de manier waarop de hulp geoperationaliseerd wordt.  Een van de grootste fouten die hulpverleners uit Nederland in Suriname maken is dat ze in hun projecten zogenaamde “incentives” inbouwen, zoals betaling in Euro’s voor medewerkers aan het project.  Zo krijgen onderwijzeressen die meedoen aan een of ander nachoolse opvang een tegemoetkoming van 150 Euro per maand.  In de praktijk blijkt vaak dat de motivatie van de mederwerkers door de Euro’s eerder wordt verminderd dan vermeerderd.  Als de donorgelden op zijn en de remuneraties ophouden, stort het project in elkaar.  De zelfwerkzaamheid en de eigen verantwoordelijkheid voor het project werden door de Euro’s gesmoord.
De kwaliteit van liefdadigheid
Het is niet voldoende dat de motieven van de donoren onbaarzichtig zijn.  De methoden en procedures van de hulpverlening moeten goed in de gaten worden gehouden.  De kwaliteit van liefdadigheid is hoger naarmate er meer aan structurele zaken dan aan individuele symptomen wordt gewerkt.  Het is beter om te doneren aan organisaties dan aan individuen. Goede doelen zijn bijvoorbeeld onderzoek doen naar kwikverontreiniging in Paramaribo. Of  renovatie van een buurtcentrum. Wetenschappers en kunstenaars kunnen worden ondersteund door de instelling van prijzen en het verlenen van studiebeurzen.
Dit is geen pleidooi tegen liefdadigheid, maar een kritische beschouwing.  Vooral met liefdadigheid van politici moeten we op onze hoede zijn.  Liefdadigheid is is vaak een doekje voor het bloeden door het falen van de staat. Van onze politici verwachten we dat ze armoedebeleid maken.  Dat vereist een breed maatschappelijk proces.  Armoedebestrijding is uiteindelijk een kwestie van herverdeling en dat is een zaak met tal van politieke, culturele en morele kanten die zich afspeelt in een krachtenveld van belangentegenstellingen, met name tussen de kapitaalbezitters en de werkende klasse.
Martin Luther King (1929 – 1968)
Martin Luther King schreef hierover het volgende over christelijke liefdadigheid:
“On the one hand we are called to play the good Samaritan on life’s roadside; but that will be only an initial act. One day we must come to see that the whole Jericho road must be transformed so that men and women will not be constantly beaten and robbed as they make their journey on life’s highway.”
 willemjanbakker95@gmail.com  
The post Populistische liefdadigheid bij gebrek aan armoedebeleid ..