Numerus fixus en de illusie van objectieve normen

door

INGEZONDEN

Het numerus fixus-systeem voor de toelating tot de Faculteit der Medische Wetenschappen, de medische faculteit van Suriname ondergebracht in het Prof. Dr. Paul C. Flu Medisch Wetenschappelijk Instituut (MWI) en de toewijzing van de beperkte studieplekken zijn in De Nationale Assemblee ter discussie gesteld. Dat heeft geleid tot het maatschappelijke debat waaraan ik nu bijdraag.

De directe aanleiding voor de discussie is het ogenschijnlijke verschijnsel dat overwegend één bepaalde bevolkingsgroep wordt toegelaten tot de medische faculteit. Daardoor zien delen van de samenleving zich niet en/of onvoldoende gerepresenteerd en ontstaat de indruk dat het toelatingssysteem hen uitsluit en die ene bevolkingsgroep bevoordeelt. Dit ogenschijnlijke verschijnsel is linksom-rechtsom het gevolg van het toelatingssysteem. In het belang van de cohesie van de samenleving en de kwaliteit van de gezondheidszorg dienen dergelijke ongewenste indrukken te worden gecorrigeerd.

“DNA-leden en anderen behoren te weten dat objectieve toelatingsnormen een inherent discriminatierisico herbergen”

Binnen de gezondheidszorg moet er naast bekendheid met de sociaaleconomische verschillen binnen de samenleving ruime bekendheid en affiniteit zijn met de diverse sociale determinanten die zijn gerelateerd aan onze multi-etnische, multiculturele en multireligieuze bevolking. Door de oververtegenwoordiging van één bevolkingsgroep en ondervertegenwoordiging van de andere bevolkingsgroepen dreigt de affiniteit van de gezondheidszorg met de Surinaamse samenleving als geheel verloren te raken en daarmee ook de zorg op maat.

Deze affiniteit met de samenleving is essentieel voor gezondheidswerkers van wie verwacht wordt dat zij bijdragen aan de realisatie van het recht op gezondheid van eenieder. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft gezondheid gedefinieerd als een toestand van volledig fysiek, mentaal en sociaal welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of gebrek.

Het stellen van een numerus fixus is een beleidskeuze in geval van schaarste aan beschikbare studieplaatsen. Een andere beleidskeuze kan zijn het opheffen van de schaarste. In elk geval zal er bij de keuze voor een numerus fixus extra aandacht moeten worden gegeven aan het zo eerlijk mogelijk toewijzen van de beperkte studieplaatsen.

Het is onbevredigend dat DNA-leden en anderen zich zonder enige nuance beroepen op objectieve toelatingsnormen bij de toewijzing van de beperkte studieplaatsen. Zij behoren te weten dat objectieve toelatingsnormen een inherent discriminatierisico herbergen.

Met name DNA-leden dienen oog te hebben voor de grote diversiteit en ongelijkheden binnen onze samenleving. Het gaat om bijvoorbeeld ongelijke toegang tot onderwijs, gezondheidzorg, schoon drinkwater, elektriciteit, werk en welvaartsverdeling. Kortom, ongelijke toegang tot basisvoorzieningen en ontwikkelingsmogelijkheden.

Als objectieve toelatingsnormen, vanwege de numerus fixus, naar boven afwijken van de minimale toelatingsnormen, zoals voorrang aan kandidaten met de hoogste cijfers, dan miskennen die normen de ongelijkheden binnen onze samenleving en krijgen zij het karakter van uitsluiting. Ieder goed verstaander zou moeten hebben begrepen dat dit uitsluitingsmechanisme de uiting van bezorgdheid heeft uitgelokt in De Nationale Assemblee.

Hoewel objectieve toelatingsnormen tot een opleiding in theorie beogen eenduidig en transparant te zijn, schieten zij in de praktijk te kort. Objectieve normen gaan uit van een valse aanname dat eenieder al dan niet op gelijke voet aan die normen kan voldoen, dat is een illusie.

Een andere illusie is dat die normen ervan uitgaan dat eenieder die aan die normen voldoet ook met succes de medische opleiding zal kunnen afronden, binnen de uitgemeten tijd. Het is eveneens een illusie dat zij die aan die toelatingsnormen hebben voldaan en de studie succesvol hebben afgerond, ook in de praktijk aan de standaarden van het medische beroep zullen voldoen. Immers, het doorlopen van een opleiding en het functioneren als afgestudeerde zijn twee verschillende werelden met verschillende eisen en verwachtingen.

Als de invulling van de schaarse studieplekken bij delen van de samenleving als oneerlijk overkomt, dan moet het systeem, dat daaraan ten grondslag ligt, worden onderworpen aan een evaluatie. De evaluatieresultaten moeten met de totale samenleving worden gedeeld, omdat die als medebetaler van de medische opleiding daar recht op heeft.

In dit specifieke geval is het goed om vast te stellen dat niet de persoon die de toelatingsnormen ter discussie heeft gesteld de etnische kaart heeft getrokken, maar dat de uitingsvorm van het toelatingsbeleid dat heeft gedaan. In plaats van te reageren als door een wesp te zijn gestoken, is het beter om de noodzaak te onderkennen dat beleid voldoende rekening moet houden met het bevolkingsgroepenaspect in het belang van het bewaren van het sociaal-maatschappelijke evenwicht.

Ter overweging geef ik de Anton de Kom Universiteit van Suriname mee om naast cijfers ook inzet en motivatie serieus mee te wegen bij de toelating. Prestigieuze universiteiten hechten ook waarde aan wat hun alumni als professionals neerzetten in hun respectieve samenlevingen en daarbuiten.

Mr. M.A. Castelen, LLM & LLM (Advocaat, gespecialiseerd in staats- en bestuursrecht, mensenrechten en internationaal recht)

De redactie van de Ware Tijd stelt lezers in de gelegenheid stukken in te zenden ter publicatie. In principe worden alle ingezonden artikelen opgenomen, tenzij de inhoud schadelijk, kwetsend of beledigend is voor derden. Stukken die worden geplaatst komen niet noodzakelijkerwijs overeen met de mening van de Ware Tijd. De redactie behoudt zich het recht voor om stukken niet te plaatsen, of in te korten of te redigeren zonder dat die uit hun context worden gehaald.