Nieuw B.W.: Geen overdrachtsakten meer mogelijk door de Staat

door

In het huidige Burgerlijk Wetboek – dat tot de inwerkingtreding van het Nieuw Burgerlijk Wetboek (1 mei 2025) van kracht is – is in artikel 670 B.W. bepaald dat de levering (overdracht) van een onroerend goed bij notariële akte moet geschieden, tenzij het Land (de Staat Suriname) daarbij partij is. Dit artikel geeft aan de Staat de bevoegdheid om de overdrachtsakten cq overeenkomsten waarbij het land partij is zelf op te maken, zonder tussenkomst van een notaris. De Staat Suriname wordt – na verkregen goedkeuring van de Regering – bij deze vertegenwoordigd door de Minister belast met grondzaken (minister van Grondbeleid en Bosbeheer). In de praktijk betekent dit dat de overeenkomst tot overdracht opgemaakt wordt door ambtenaren, daartoe aangewezen door de minister van GBB. Het is wettelijk niet verplicht dat dergelijke ambtenaren beschikken over juridische kennis die vereist wordt in dergelijke gevallen. De van overheidswege opgemaakte overeenkomst wordt na ondertekening door de betrokken partijen ter overschrijving aangeboden aan het M.I. Gliskantoor. Hiermee vindt de juridische overdracht van eigendomsrechten en andere zakelijke rechten (bijv. grondhuur, erfpacht, vruchtgebruik) waarbij de Staat partij is op rechtsgeldige wijze plaats. In de praktijk zijn er vele gevallen bekend waarbij er wegens gebrek aan voldoende deskundigheid fouten zijn gemaakt. Dit komt vooral voor bij onroerende goederen waarin vele erfgenamen gerechtigd zijn of waarop hypotheken en beslagen rusten. In het Nieuw Burgerlijk Wetboek (NBW) worden de artikelen aangegeven met een cijfer waarmee het desbetreffende boek is bedoeld gevolgd door een dubbele punt waarna het artikel zelf wordt aangeduid. In artikel 3:89 lid 1 NBW is bepaald dat de voor de overdracht van onroerende zaken vereiste levering geschiedt door een daartoe bestemde, tussen partijen opgemaakte notariële akte, gevolgd door de inschrijving daarvan in de daartoe bestemde openbare registers. Dit artikel houdt dus in dat de notariële akte de enige manier is waarop de voor de overdracht van onroerende zaken vereiste levering kan geschieden. De Staat Suriname mag derhalve niet meer zelf een overdrachtsakte opmaken, waarbij het Land partij is. Deze ingrijpende verandering moet worden toegejuicht, omdat voor de verkoop en levering van onroerende goederen een specifieke juridische deskundigheid is vereist, die bij de overheid niet of althans niet geheel aanwezig is. Bovendien gaf de bevoegdheid die de Staat wettelijk was toegekend de mogelijkheid tot malversaties. Er zijn diverse gevallen te noemen o.a. ruilingen waarbij niet aan de wettelijke eisen was voldaan en die toch overgeschreven zijn in de openbare registers. Dit heeft dan vaak rechterlijke procedures tot gevolg. De ratio voor artikel 670 B.W. met betrekking tot de aan de Staat toegekende bevoegdheid was m.i. voornamelijk gebaseerd op het besparen van de overdrachtskosten voor de Staat. Opgemerkt wordt dat deze bestonden in de kosten voor een notariële akte, aangezien de Staat vrijgesteld is voor het betalen van zegelrechten indien deze koper is. Evenals met vele andere delen van het NBW het geval is, gaat het om een ingrijpende wijziging die zich bijna in stilte heeft voltrokken. Mr.dr. C.R. Jadnanansing wees er in een recent artikel op, dat er weinig bekendheid gegeven is aan de vaak diepgaande wijzigingen in het NBW. Wat dit betreft is de Staat tekortgeschoten in zijn voorlichtingsplicht. Ook aan de parlementaire discussies – voor zover die gevoerd zijn – is weinig bekendheid gegeven. Maar ook de juristenorganisaties hebben het voor een belangrijk deel laten afweten met uitzondering van het CDR. Deze organisatie verzorgt reeds geruime tijd uitgebreide cursussen, waarbij ervan uitgegaan wordt dat de deelnemers juridische kennis beschikken. Maar ook de niet-juridische onderlegde burger heeft recht op informatie over het NBW, aangezien iedereen geacht wordt de wet te kennen! Kewita Soerjoesing LL.B.