Niet alle hoofdstembureaus verstrekken proces-verbalen aan journalisten

door

Bijkans de helft van de hoofdstembureaus heeft na de openbare zittingen geen proces-verbaal (pv) willen verstrekken aan journalisten en politieke partijen. “Neemt u contact op met het CHS,” was de bijna uniforme reactie van verschillende voorzitters van de hoofdstembureaus. Ook het maken van foto’s van de pv’s die tijdens de zitting openbaar zijn voorgelezen, werd op meerdere plekken niet toegestaan.
Lilawatie Punwasi, voorzitter van het Centraal Hoofdstembureau (CHS), laat het Journalistencollectief Verkiezingen 2025 (JCV 2025) weten dat het CHS géén instructie heeft gegeven om het maken van foto’s of het afstaan van kopieën van pv’s te verbieden. Integendeel, het CHS projecteerde tijdens de zittingen zelf de resultaten van de controle van de kandidatenlijsten op DNA-niveau, en gaf toestemming voor het maken van opnamen door de pers.
Desondanks is het journalisten tot op heden niet gelukt om van de hoofdstembureaus Sipaliwini, Brokopondo en Wanica een kopie van het pv te verkrijgen. Deze bureaus blijven verwijzen naar het CHS. Ook enkele andere bureaus gaven aanvankelijk aan dat zij eerst alles aan het CHS moesten rapporteren, maar lieten later alsnog toe dat er foto’s werden gemaakt.
De hoofdstembureaus van Paramaribo en Marowijne gaven zonder enig bezwaar toestemming voor het maken van foto’s. Coronie en Commewijne verstrekten de pv’s uiteindelijk ook, ondanks dat zij eerst verwezen naar het CHS.
Het Journalistencollectief benadrukt het belang van transparantie tijdens het verkiezingsproces, om verwarring en geruchten te voorkomen. De pv’s bevatten cruciale informatie op basis waarvan kan worden nagegaan waarom bepaalde kandidaten zijn geschrapt of waarom lijsten ongeldig zijn verklaard. Het verkiezingsproces moet transparant verlopen, maar in de praktijk blijkt dat niet altijd het geval.
Sinds de recente wijziging van de Kiesregeling vallen de hoofdstembureaus onder de verantwoordelijkheid van het Centraal Hoofdstembureau. Dit leidt in de praktijk tot onduidelijkheid over bevoegdheden. Sommige hoofdstembureaus beschouwen zichzelf als ondergeschikt aan het CHS en handelen uitsluitend op diens instructie. In artikel 29 lid 7 van de Kiesregeling staat: “De hoofdstembureaus functioneren onder de verantwoordelijkheid van het Centraal Hoofdstembureau.”
Het JCV 2025 doet daarom een dringend beroep op de verkiezingsautoriteiten en de overheid om persvrijheid en het recht op toegang tot publieke informatie te waarborgen. Openbare informatie, zoals de proces-verbalen van de zittingen, moet per direct beschikbaar worden gesteld aan de media, in het belang van maximale openheid en vertrouwen in het verkiezingsproces.