Nederland helpt bij voorbereiding erfgoed wetgeving

“Wetgeving is nodig zodat je duidelijke kaders hebt voor het beheer en behoud, waardoor duidelijk wordt waar eenieder zich aan moet houden, hoe het toezicht wordt geregeld, wat de verantwoordelijkheden zijn van eenieder en wie wat doet”, zegt Femke Jongsma-de Valck, beleidsjurist en specialist Erfgoed wetgeving bij het Nederlandse ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Zij en collega Robert Verhoogt, senior beleidsadviseur, directie Erfgoed en Kunsten, overlegden met erfgoed specialisten, personeel van het directoraat Cultuur en het cultureel veld om te komen tot een kader waarlangs de wetgeving uiteindelijk vorm zal kunnen krijgen.

Tekst en beeld Tascha Aveloo

Jongsma-de Valck en Verhoogt stellen vooraf dat dit een lang proces is. “Dit project is voortgekomen uit de gesprekken die vorig jaar hebben plaatsgevonden met andere collega’s, die hier op bezoek waren. De voorbereiding in Nederland om te komen tot een erfgoedwet heeft ruim drie jaar geduurd”, zegt Jongsma-de Valck.

“Een erfgoed wet voor Suriname is belangrijk, omdat het de wettelijke basis biedt voor bescherming, behoud en duurzame ontwikkeling van zowel materieel als immaterieel cultureel erfgoed”Cultuurdirecteur Dweight Warsodikromo

De wetgeving bepaalt ook wat valt onder erfgoed en dat kan breed worden getrokken. “En dat is nu deel van het project om te gaan kijken vanuit de regering samen met belanghebbenden, welke regels er zullen komen en wie daarvoor verantwoordelijk is.”

Bij erfgoed kan worden gedacht aan onder meer monumenten, panden, archeologie en immaterieel erfgoed. “In Nederland hebben we de keuze gemaakt om het heel breed te nemen. Zo is bijvoorbeeld gekozen om ‘archieven’ eruit te laten, waarvoor we een aparte wet hebben gemaakt”, licht Jongsma-de Valck toe.

Wettelijke basis

Directeur Cultuur Dweight Warsodikromo is blij met de samenwerking. “Een erfgoed wet voor Suriname is belangrijk, omdat het de wettelijke basis biedt voor bescherming, behoud en duurzame ontwikkeling van zowel materieel als immaterieel cultureel erfgoed.”

Door wetgeving kunnen zaken letterlijk vanuit een geregelde structuur worden aangepakt, zoals archeologie, museumwezen, kunstenaars en alles daaromheen. “Dan wordt het echt beleid uitstippelen en werken volgens de kaders van het beleidsplan in plaats van brandjes blussen.”

Warsodikromo meent dat de erfgoed wet essentieel is en dat daardoor de bescherming, erkenning en duurzame ontwikkeling van Surinames cultureel erfgoed op een meer gestructureerde en duurzame manier kan plaatsvinden. “Het brengt zowel kansen als uitdagingen met zich mee, maar met goed beleid en betrokkenheid van alle belanghebbenden kan Suriname zijn erfgoed op een verantwoorde manier behouden en vooral benutten.”

Hoger doel

Volgens Verhoogt is een wet essentieel voor de bescherming van erfgoed, waaronder de vele prachtige gebouwen in het land, maar ook voor het immateriële erfgoed, kunst en cultuur. “Het gaat ook over het waarderen, beschermen en ontwikkelen van cultuur en het toegankelijk maken daarvan voor zoveel mogelijk mensen. Dat is ook een hoger doel van deze wetgeving.”

Verhoogt staat stil bij de kwetsbaarheid van de houten historische binnenstad. “Dat kan verdwijnen als je niets bedenkt om dat te behouden. Eén van de oplossingen is dat je afspraken maakt met de eigenaar. Hoe kunnen wij die eigenaar ondersteunen in het behoud van dat pand. Doen we dat niet dan kan zo een pand vergaan.”

Volgens Verhoogt is dat ook in Nederland een probleem. “En in dit traject van behoud, is het ook interessant om vast te leggen, wie bijvoorbeeld de bewoners waren van het pand en wat voor bijzonderheden eraan zijn verbonden. En in Suriname zijn deze huizen door de Unesco erkend en hebben dus een wezenlijke waarde, ook internationaal.”

Minister Henry Ori van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur stelde dat Suriname inderdaad in de kinderschoenen staat als het gaat om wetgeving voor erfgoed. “Maar naast wetgeving is bewustwording nodig. We hebben echt heel veel zorg als het gaat om de verwaarlozing van materieel en immaterieel erfgoed. En de handhaving van reeds bestaande wetten baart ons ook zorgen.” Volgens de bewindsman is het vooral geldgebrek bij de overheid, maar ook bij particulieren, als het gaat om behoud.

President Chandrikapersad Santhoki heeft een werkgroep ingesteld die zich specifiek moet buigen over de monumentenzorg en de wetten die daaromtrent moeten komen. “Ik ben daarom bijzonder ingenomen dat er nu met medewerking van Nederland en deskundigen samen met het directoraat en belanghebbenden wordt gewerkt aan het tot stand komen van een degelijke wetgeving.”

Bewust maken van de waarde

Jongsma-de Valck: “In Nederland is bij het formuleren van de wet in de toelichting het belang van cultuur, cultureel erfgoed en geschiedenis benadrukt. Omdat het mensen met elkaar verbindt en het deel is van de identiteit.” Zij meent dat mensen het wel prettig vinden om te wonen in een omgeving waarvan men de geschiedenis en achtergronden kent. “Het is de voorgeschiedenis van de voorouders en het is een speciaal element.”

…

...