Nazaten Para-plantages eisen duidelijkheid over landbezit

door

De kwestie rond boedelgronden en plantages in Suriname blijft een gevoelig onderwerp. Vooral de recente ontwikkelingen rondom de herverdeling van de Para-plantages, waarbij de staat vanaf mei 2025 het beheer zal uitoefenen, hebben veel onrust en emoties losgemaakt binnen de gemeenschap. Met name nazaten van de oorspronkelijke plantage-eigenaren vrezen voor het verlies van zeggenschap over het land dat hun voorouders met veel moeite hebben verworven.
Onderzoekster en promovendus Chequita Ramautar-Akkal heeft aangetoond dat boedelgronden in Suriname een obstakel vormen voor de ontwikkeling van het land. Veel erfgenamen zijn niet goed op de hoogte van hun rechten, en de verkoop of overdracht van deze gronden verloopt vaak moeizaam door juridische en administratieve belemmeringen.
Ze pleit voor wettelijke vaststelling en verdeling van boedelgronden, zodat nazaten duidelijkheid krijgen en historische eigendomsproblemen worden aangepakt. Samen met Carlo Jadnanansingh heeft ze jarenlang onderzoek gedaan naar de boedelproblematiek op de Para-plantages.
Historische strijd voor landbezitDe geschiedenis van de Para-plantages laat zien hoe zwaar het was voor de voorouders om eigendom te verwerven en te behouden. In een tijd zonder formeel onderwijs moesten zij financieel op eigen kracht het land kopen. Dit gebeurde door te sparen via ambachten zoals landbouw, handwerk en huishoudelijke diensten. Nog vóór de afschaffing van de slavernij in 1863 gebruikten sommigen hun spaargeld om familieleden vrij te kopen via manumissie.
Volgens Ramautar-Akkal is wetgeving cruciaal om te bepalen hoe deze gronden nu beheerd en verdeeld kunnen worden. Het proces is complex en vereist juridische duidelijkheid over wie de legitieme erfgenamen zijn en hoe het land gebruikt mag worden. Het ministerie van Openbare Werken (OW) en de rechter spelen hierin een sleutelrol. Het nieuwe Burgerlijk Wetboek, dat in 2025 wordt ingevoerd, moet hierover meer duidelijkheid verschaffen.
Historisch gezien heeft de overheid regelmatig samengewerkt met de plantagebesturen. Zo werden de spoorwegen in 1903 mede door plantages aangelegd, en werd in 2020 de Desiré Delano Bouterse Highway geopend. Dit duidt op een lange traditie van wederzijdse samenwerking. De huidige situatie lijkt echter te wijzen op een verandering in de houding van de overheid ten opzichte van de plantagegemeenschappen, wat tot zorgen leidt bij de nazaten.
De Paraanse gemeenschap vreest dat de toekomst van de plantages en de rechten van de erfgenamen op het spel staan. Voorouders hebben hard gewerkt om dit land te verkrijgen, niet alleen als bezit, maar als garantie voor een beter leven voor de volgende generaties. De betrokkenen benadrukken dat de overheid zorgvuldig moet omgaan met deze geschiedenis en de gemeenschap actief moet betrekken bij de besluitvorming.
Onzekerheid over toekomstig beheerDe grote vraag is hoe de overheid de overgang naar de nieuwe wetgeving zal beheren zonder de belangen van de nazaten van de oorspronkelijke plantage-eigenaren te schaden. Hoewel de wet niet expliciet stelt dat de plantages per mei 2025 eigendom van de staat worden, biedt deze verschillende scenario’s waarin boedelgrond onder overheidsbeheer kan vallen. Transparantie, communicatie en respect voor de historische rechten van de gemeenschap zullen essentieel zijn om een rechtvaardige oplossing te bereiken.