Meerdere skalians op het stuwmeer: ‘Brokopondo lijkt soms een wingewest’

door

Het is tien uur wanneer de bestemming ‘stuwmeer aanmeersteiger’ wordt bereikt. De weg vanaf Paramaribo tot het stuwmeer, zoals het Brokopondo-meer wordt genoemd, kent enkele uitdagingen. Zo zijn er gigantische gaten in de buurt van mast 38, die al meerdere autobanden en velgen hebben geëist. Bijzonder is dat de overheid ervoor koos de in vrijwel perfecte staat verkerende Bouterse Highway te  ‘rehabiliteren’ maar niet de gigantische en gevaarlijke gaten in het wegdek van de Afobakaweg dat op steenworp afstand van deze highway staat.

Tekst en beeld Euritha Tjan A Way

De bootsman staat gereed bij de opstapplaats. De economische activiteit rondom het meer is toegenomen in vergelijking met de afgelopen vijf jaar. In tegenstelling tot eerdere berichten dat het verboden zou worden een pompstation te openen in de buurt van de Brokopondo-krachtcentrale, is die er wel gekomen. De Chinese winkelier ter plaatse heeft de mogelijkheid om via een bunker onder zijn winkel via een slangensysteem boten op de rivier te voorzien van diesel.

“Voor afspraken die zijn gemaakt met de skalian houders moet u bij het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen (NH) en de commissie Ordening Goudsector zijn”Dc Mendelzoon

Gele vieze kleur

Minister Marciano Dasai van Ruimtelijke Ordening en Milieu (ROM) verklaarde op 13 mei tegenover Suriname Herald dat hij niet op de hoogte is van skalians (ofwel drijvende goudpontons) op het stuwmeer. De bootsman kan zich dat niet voorstellen. “Ze zijn er wel en niet ver. Ze waren een tijd terug minder geworden, maar nu zijn ze er weer.”

Na 45 minuten varen met boot met een klein motorvermogen in de noordoostelijke richting op het stuwmeer verraadt de gele vieze kleur van het water dat er een skalian dichtbij is. De pompen die vaak eenmaal 24 uur aan zijn om het sediment op de bodem van het stuwmeer naar boven te brengen en zo naar goud te zoeken, zijn al te horen.

Skalians zijn gigantische bakbeesten die 24 uur lang zand oppompen van de bodem.

Deze eerste skalian is ongeveer twintig meter lang en zeven meter hoog. Te beoordelen naar de airco’s is het vaartuig voorzien van alle gemakken. “Hoor die honden. Dat zijn de echte wachters, ze zullen niet makkelijk toelaten dat anderen aan boord komen”, zegt de bootsman weifelend. De boot valt op en ook de bootsman wordt huiverig: “Ben je klaar, er is nog één aan de andere kant. Hier dichtbij”, zegt hij.

Een kwartier verder doemt de volgende skalian op. Het water stroomt zodanig dat de gele kleur pas te zien is nadat het vaartuig is gepasseerd. Ook hier klinkt het geluid van de machines, maar ook dat van de honden. Enkele mannen komen kijken waarom de honden zo tekeer gaan. De houding toont eigenlijk aan dat pottenkijkers niet welkom zijn.

Investering

Bij de derde skalian staat de buis die de bodem afzuigt aan de oppervlakte. Ineens is te zien hoe krachtig zo een bakbeest van een skalian wel is. De buis die zeker dertig meter lang is wordt nagekeken. In de verte is nóg een zo een vaartuig te zien en de bootsman weet dat er meer zijn. Maar er is maar voor vijf uren betaald. “Dat redden we niet”, wijst hij naar zijn tank.

Skalians zijn grote goudpontons die volgens bronnen die de Ware Tijd heeft geraadpleegd ter plekke worden geassembleerd. Voorheen was dat vooral voorbehouden aan Brazilianen die vanwege de kennis uit Brazilië weten hoe deze goudpontons op te zetten.

Volgens het ‘First National Action Plan on Artisanal and Small-Scale Gold Mining in Suriname’ behelst het opzetten van zo een skalian een investering van tussen de vijfhonderdduizend en één miljoen US dollar. Het zijn dus niet de goudzoekers in het gebied die deze pontons opzetten.

De vieze gele kleur verraadt de aanwezigheid van drijvende goudpontons op het stuwmeer.

Volgens districtscommissaris (dc) Ludwig Mendelzoon is de aanwezigheid van skalians business as usual. “Ze zijn er al vanaf 2016. Voor afspraken die zijn gemaakt met de skalian houders moet u bij het ministerie van Natuurlijke Hulpbronnen (NH) en de commissie Ordening Goudsector zijn.”

Het ministerie had in een brief aan de zes goudondernemingen die samen 25 skalians hebben laten weten dat er per 22 juni 2023 onder strikte voorwaarden en in een afgebakend gebied zou mogen worden gemijnd. Of dat is geëffectueerd is niet duidelijk. In tegenstelling tot zijn bereikbaarheid tijdens de verkiezingscampagne reageert NH-minister David Abiamofo niet op vragen van de Ware Tijd.

In de Green State Development Strategy Vision 2040 uitgebracht door ROM staat juist dat de soort vervuilende activiteiten die de skalians met zich meebrengen het doel van een groene ontwikkeling van Suriname in de weg staan. Er zou geen business as usual meer kunnen gelden.

“Hoor die honden. Dat zijn de echte wachters, ze …