Mediation en NBW

door

De invoering van het nieuw Burgerlijk wetboek (NBW) en het nieuw wetboek van Burgerlijke rechtsvordering (de procesregels) is per 1 mei 2025 definitief een feit.Wat heeft dat met mediation te maken? Op het eerste gezicht misschien weinig, want in het NBW komt mediation als conflictoplossingsinstrument (nog) niet voor.  Toch is het goed om weer eens aandacht te vragen voor mediation als instrument om snel en effectief (potentiële) conflicten op te lossen.Met dit artikel wil ik bereiken dat conflictpartijen die overwegen een juridische procedure te starten met alle extra onzekerheid van dien in deze periode van overgang, bereid zijn een mediationtraject in overweging te nemen en gewoon in te zetten. Naar de rechter kan je namelijk altijd nog!Wat is mediation?Mediation is een gestructureerd proces waarin een neutrale en onpartijdige derde — de mediator — partijen begeleidt bij het oplossen van hun conflict. In tegenstelling tot de rechter of arbiter, legt de mediator geen oordeel op. Partijen houden de regie in eigen hand en werken, gefaciliteerd door de mediator, aan een gezamenlijke oplossing die voor beide aanvaardbaar is; een win-win oplossing. Suriname heeft professioneel opgeleide mediators.Waarom mediation overwegen?De kracht van mediation ligt in een aantal kenmerken die juist nu, in een overgangsperiode, extra waardevol zijn:1. VertrouwelijkheidMediation vindt plaats achter gesloten deuren. Alles wat besproken wordt, blijft tussen partijen en wordt niet openbaar gemaakt. Dit is een groot voordeel voor bijvoorbeeld ondernemers die reputatieschade willen voorkomen of burgers die persoonlijke kwesties niet in de openbaarheid willen brengen.2. SnelheidEen gemiddelde mediation duurt enkele weken tot maanden, waar gerechtelijke procedures vaak jaren kunnen duren en de uitkomst ook nog onzeker is. Zeker in een tijd waarin wetgeving nog op verschillende manieren kan worden geïnterpreteerd, is tijdige duidelijkheid en een oplossing, essentieel. Mediation maakt snelle en voor beide partijen werkbare afspraken mogelijk.3. Zelfbeschikking (autonomie)Bij mediation nemen partijen zelf het besluit over de uitkomst. Er is geen rechter die een uitspraak oplegt. Deze autonomie is niet alleen respectvol, maar ook effectief: conflictpartijen die hun oplossing zelf hebben geformuleerd, zijn eerder geneigd zich eraan te houden.4. Toekomstgericht en relatiebehoudendMediation is niet gericht op het verleden of op schuldtoewijzing, maar is toekomstgericht en gericht op het herstellen en/of anders vormgeven van relaties. Dit is van grote toegevoegde waarde in onze kleine samenleving waar iedereen elkaar kent en waar partijen elkaar opnieuw kunnen tegenkomen hetzij zakelijk, sociaal of in een ander gemeenschappelijk verband.5. Win-win in plaats van win-verliesIn een juridische procedure wint de één en verliest de ander. Mediation daarentegen zoekt naar oplossingen die zoveel mogelijk tegemoetkomen aan de belangen van beide partijen en kan dus het verschil maken tussen herstel of escalatie met alle gevolgen van dien. Of het nu gaat om een zakelijk conflict, een arbeidsconflict, het regelen van de gevolgen van een echtscheiding, een boedelverdeling, een burenruzie, consumentenruzie etc.  Door mediation in te zetten, kunnen beide partijen hun verhaal doen, de situatie in kaart brengen en gezamenlijk beslissen hoe ze verder willen — zónder zaken juridisch op de spits te drijven en zonder dat de hele samenleving er kennis van hoeft te nemen (in mediation zijn vertrouwelijkheid en geheimhouding immers belangrijke pijlers).Oproep voor veranderingDe invoering van het nieuwe Burgerlijk Wetboek en Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering biedt niet alleen juridische uitdagingen, maar ook de kans om als samenleving op een andere manier om te gaan met conflicten en die niet gelijk juridisch op de spits te drijven. Mediation kan hierin een sleutelrol spelen: niet als vervanging van de rechter, maar als een volwaardig alternatief dat in veel gevallen meer recht doet aan de complexiteit van de situatie én de mensen die erbij betrokken zijn.Laten wij in deze overgangsperiode niet alleen investeren in gedegen juridische kennis, maar ook in vaardigheden zoals luisteren, onderhandelen, en bruggen bouwen. Overweeg daarom mediation niet pas wanneer alles vastloopt, maar juist vroeg in het proces, wanneer posities nog niet zijn verhard en de bereidheid tot overleg nog aanwezig is.Mediation is niet soft en zeker geen zwaktebod! Het is juist een teken van kracht en volwassenheid en bereidheid om conflicten zelf op te lossen.Judith H.M. van der Gugten,Advocaat en mediator