Man die Slowaakse premier neerschoot voor rechter: “Wilde niemand doden”

door

Ruim een jaar nadat de Slowaakse premier Robert Fico werd neergeschoten, is er nog altijd veel onduidelijk over wat er op de dag van de aanslag is gebeurd. Gisteren is de rechtszaak tegen de verdachte begonnen. Ook Slowaakse media wachten gespannen op rapporten, getuigenissen en verklaringen die eerder niet openbaar waren en nu moeten bijdragen aan opheldering.
Fico werd vorig jaar mei neergeschoten na een politieke bijeenkomst. Hij verkeerde enige tijd in levensgevaar, maar herstelde. Minder dan twee maanden na de aanslag ging hij weer aan het werk.
“Lang leve de democratie, lang leve vrije cultuur.” Met die woorden liep de aangeklaagde Juraj Cintula vanmorgen de rechtbank binnen. Getuigen voor de rechtbank wil hij verder niet, de openbaar aanklager leest voor uit Cintula’s verklaring uit een eerder verhoor.
“Aangezien ik het niet eens ben met het regeringsbeleid, de vernieling van het Slowaakse parlement, de vervolgingen in de culturele sector, en ik voorstander ben van militaire steun aan Oekraïne, besloot ik om de premier te verwonden. Maar ik wilde niemand doden”, aldus zijn verklaring.
Cintula geeft toe dat hij geschoten heeft. Een terroristisch motief had hij volgens zijn verdediging niet. “Hij begon pas over de val van de regering als mogelijk gevolg van zijn daad na te denken, nadat een agent in het ziekenhuis (waar hij kort na zijn daad naartoe is gebracht, red) hem daartoe begon aan te moedigen”, stelt de advocaat van de schutter.
De openbaar aanklager bevestigde vandaag dat de veiligheidsdienst een agent inzette na de arrestatie, maar verklaarde niet waarom.
Er zijn meer open eindjes. Zo ligt er een rapport van de binnenlandse veiligheidsdienst dat volgens partijgenoten van Fico wijst op banden tussen de verdachte en oppositiepartijen, maar dat rapport is nog niet openbaar. Of dat een rol gaat spelen bij dit proces, is niet duidelijk.
Ook welke verwondingen Fico precies opliep bleef lang onduidelijk, maar daar gaf de aanklager vandaag gedetailleerd tekst en uitleg over.
Kritiek op ingrijpende hervormingenDe afgelopen twee jaar heeft de regering van Fico een aantal ingrijpende hervormingen doorgevoerd in Slowakije. Directeuren bij culturele instellingen werden vervangen, de anticorruptie-afdeling van het Openbaar Ministerie werd opgeheven. De publieke omroep, waar regelmatig kritisch over hem werd bericht, is vervangen door een nieuwe organisatie onder sterkere controle van de politiek, en een ethische commissie.
Het leidde tot felle kritiek van de oppositie en tot protesten in steden door het hele land. Het nieuws dat Fico was neergeschoten kwam vorig jaar precies op het moment dat het Slowaakse parlement debatteerde over de hervorming van de publieke omroep.
Daarop kwamen er al snel beschuldigingen van de partij van Fico richting de oppositie en kritische media, die medeverantwoordelijk zouden zijn voor de daad. Beschuldigingen die nog altijd klinken.
“Dit is jullie creatie”Fico zelf was gisteren niet aanwezig in de rechtszaal; zijn verklaring wordt morgen voorgelezen. Wel liet zijn partijgenoot en Europarlementariër Lubos Blaha vandaag van zich horen op Telegram. Daar wees hij opnieuw naar progressieve oppositiepartijen en journalisten die kritisch zijn op de regering. “Cintula is jullie creatie”, schrijft Blaha. Bewijs voor daadwerkelijke verbanden is nog niet gepresenteerd.
Volgens een psychiatrisch onderzoek dat vandaag tijdens de zaak werd aagehaald, zou de 72-jarige schutter psychische problemen hebben. Toch zou hij door hebben gehad wat de gevolgen van zijn daad konden zijn.
Een getuigenverklaring van een oude vriend van Cintula schetst een beeld van een verbitterde man. Discussies over politiek eindigden altijd in ruzie, vertelt hij. Uiteindelijk liep hun vriendschap stuk door verschillende meningen over de oorlog in Oekraïne.
Vandaag gaat de zaak verder. Mocht Cintula veroordeeld worden voor terrorisme, dan hangt hem een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd.