Makkelijke prooi

door

KEVINS KIJK / Kevin Headley

Net als velen werd ik deze week opgeschrikt door de diefstal van de bronzen buste van Henri Frans de Ziel, beter bekend als Trefossa, en die van vakbondsleider Hendrik Sylvester. Aangenomen wordt dat de daders het brons waarin de beelden zijn gegoten willen verhandelen, en niet dat ze de kunstwerken zelf waarderen. Net zoals ze een leegte achterlaten op de plekken waar deze prachtige werken ooit stonden, laten ze een leegte achter bij het kunstminnende publiek. Wie er nu langsloopt, voelt vooral woede en teleurstelling. Net als anderen schold ik de daders uit voor cultuurbarbaar.

De waarde van een product of dienst wordt vaak uitgedrukt in een prijskaartje. Zo’n product kan in waarde afnemen door veroudering of slijtage, of juist in waarde toenemen doordat het uniek is. In elk geval wordt de prijs hierop aangepast. Maar er kunnen ook andere waarden bij komen, zoals emotionele waarde – bijvoorbeeld wanneer het product als geschenk is gegeven of gekregen – en culturele waarde. Dit laatste geldt onder meer wanneer iets is gemaakt door een bepaalde kunstenaar, als eerbetoon aan een ander, of wanneer het object is gecreëerd ter gelegenheid van een speciale gebeurtenis.

‘Zou ik als oplossing voorstellen dat we nu meer dan ooit moeten nadenken over hoe we, los van de financiële waarde, de andere waarden van kunstwerken en cultureel erfgoed beter kunnen beschermen’

De buste van Trefossa is gemaakt door Erwin de Vries. Het beeld van Sylvester is vervaardigd door Jules Brand-Flu. De kunstwerken waren een eerbetoon voor hun verdiensten: Trefossa onder meer voor het schrijven van het Surinaamse volkslied en Sylvester voor zijn vakbondswerk. De Vries maakte ook een buste van woordkunstenares Johanna Schouten-Elsenhout, ter ere van haar bijdrage aan de poëzie. De buste van haar werd vorig jaar gestolen. Deze beelden stonden op prominente plekken waar mensen langs liepen, maar wie de tijd nam om de bijbehorende plaquette te lezen, werd geïnformeerd over de verdiensten van deze grote Surinamers en waarom zij niet vergeten mogen worden.

Deze diefstallen dwingen ons na te denken over bredere vragen: Moet er niet meer worden gedaan aan kunsteducatie, zodat mensen de waarde van kunstwerken beter leren inschatten? Zijn deze incidenten een teken dat het moreel verval steeds verder toeneemt? Is dit puur een kwestie van armoede, waarbij mensen in hun wanhoop alles doen om aan voedsel te komen? Waren deze kunstwerken niet voldoende beveiligd? Op al deze vragen zou ik ‘ja’ willen antwoorden. Tegelijkertijd wil ik als oplossing voorstellen dat we nu meer dan ooit moeten nadenken over hoe we, los van de financiële waarde, de andere waarden van kunstwerken en cultureel erfgoed beter kunnen beschermen.

Toen de samenleving onlangs haar verontwaardiging uitsprak over het ongepaste parkeren op het Onafhankelijkheidsplein – ook door cultuurbarbaren – traden de politie en het Kabinet van de president kordaat op. Dus het kan. Betekent dit dat in de toekomst geen standbeelden of kunstwerken meer gestolen zullen worden? Dat kan ik niet garanderen. Maar als we geen moeite doen om dit aan te pakken, zou de grap die ik voorbij zag komen – ‘(het beeld van) Jopie Pengel moet oppassen (om ook niet gestolen te worden)’ – straks wel eens realiteit kunnen worden. Als we kunst niet actief beschermen, blijft het een makkelijke prooi. De recente gevallen van kunstroof zijn een wake-upcall.

headleydwt@gmail.com