Macro-economische stabiliteit is het fundament voor groei en armoedebestrijding

door

Surinamers, ons land kent sinds de jaren zestig een terugkerend patroon van economische hoop en teleurstelling. Van 1960 tot 1983 leefden we in de sfeer van ontwikkelingsdenken en ontwikkelingsbeleid. Er was geloof in vooruitgang en beleid werd gevoerd met het oog op nationale ontwikkeling. Vanaf 1984 tot heden echter volgde een lange periode van herhaalde economische crises en herstelpogingen – onderbroken door een korte fase van relatieve stabiliteit tussen 2003 en 2013. In totaal ging het om ruim 28 jaar van ontsporing, waarbij we drie keer financieel bankroet gingen. Een kleine groep profiteerde, terwijl de meerderheid de prijs betaalde in de vorm van armoede en verlies van vertrouwen.Surinamers, in 2020 bevond ons land zich in een diepe financiële crisis. We konden onze buitenlandse betalingsverplichtingen van circa USD 270 miljoen niet meer nakomen. De economie miste de veerkracht om zelfstandig uit deze situatie te geraken. De Centrale Bank beschikte formeel over USD 585 miljoen aan internationale reserves, maar dit bedrag was niet vrij beschikbaar. Schuldherstructurering werd onvermijdelijk. Landen als Venezuela tonen wat er gebeurt als tijdig ingrijpen uitblijft.Rood duidt op een negatieve ontwikkeling, geel op een fragiele of voorzichtige verbetering, groen op een gunstige ontwikkeling, grijs staat voor vastgestelde normen, en oranje geeft het aspiratieniveau/prestatievereisten aan — de gewenste economische uitkomst voor duurzame stabiliteit. Bij de projectie van economische groei is geen rekening gehouden met de offshore oliewinning. De tabel illustreert een zwakke uitgangspositie in 2020. De periode 2021–2024 toont de resultaten die, ondanks grote offers, zijn bereikt. De periode 2025–2029 is eerder aangegeven.Eind 2021 tekenden de Surinaamse autoriteiten een driejarig hulpprogramma met het Internationaal Monetair Fonds (IMF), dat in maart 2025 succesvol werd afgerond. De belangrijkste doelstellingen zijn behaald: stabilisatie van de economie, hervorming van het begrotings- en monetair beleid en herstel van de internationale kredietwaardigheid. Ondanks de aanhoudende kwetsbaarheid biedt dit moment ruimte voor een toekomstgerichte aanpak van armoedebestrijding en inclusieve groei.De uitvoering van het programma was niet makkelijk. Het vergde doorzettingsvermogen, politieke moed en offers. Zelfs binnen het IMF bestonden twijfels of Suriname het traject zou kunnen voltooien. Hervormingen van deze omvang zijn in onze republikeinse geschiedenis niet eerder gerealiseerd. Ze waren noodzakelijk, maar brachten ook pijn met zich mee. Daarom werd een sociaal vangnet opgezet voor de meest kwetsbare groepen. Deze ervaring was zwaar, maar ook leerzaam.Ondanks de behaalde resultaten is de weg naar duurzame stabiliteit nog lang. Uit de economische data blijkt onder andere dat de overheidsschuld een blijvende uitdaging vormt (zie regel 4 van de tabel). Ook vereist het begrotingsbeleid constante waakzaamheid (regel 3 van de tabel). Surinamers, we moeten beseffen dat een nieuwe ontsporing altijd op de loer ligt. Alleen diepgaande en blijvende hervormingen kunnen ons structureel vooruithelpen. Dit vraagt ook om een nieuwe mindset. Surinamers, het is makkelijk om een land naar de afgrond te sturen, maar het vergt visie, discipline en collectieve inzet om het economisch gezond te maken. Let wel, de aanwezigheid van olie is geen garantie voor succes. Venezuela en Zimbabwe tonen aan dat de destructieve kracht van slecht bestuur sterker is dan die van natuurlijke rijkdom.Surinamers, ik spreek u aan als medeburger, los van partijpolitiek of achtergrond. We moeten het patroon van ontsporing na herstel eindelijk doorbreken. Want telkens wanneer de economie instort, dragen gewone mensen de zwaarste lasten: leerkrachten, verpleegkundigen, politieagenten, winkelmedewerkers, studenten, arbeiders, ambtenaren, gepensioneerden en kinderen merken het direct in koopkrachtverlies, groeiende armoede en verslechterende leefomstandigheden. Achter elk verhaal van armoede schuilt uiteindelijk het faillissement van de staat. Surinamers, we staan als land op een kruispunt. Daarom stel ik een aantal fundamentele vragen. Hoe gaan we de levensstandaard van álle Surinamers verhogen? Hoe stimuleren we duurzame, inclusieve economische groei? Olierijkdom is géén garantie voor welvaart. Het is slechts een middel, geen doel op zich. Hoe zorgen we ervoor dat de nationale en internationale particuliere sector wordt gestimuleerd om te functioneren als motor van groei, innovatie, productiviteit en werkgelegenheid? Wat is daarvoor een effectief en aantrekkelijk stimuleringsbeleid? En hoe wordt het beheer van de overheidsfinanciën aangepakt in de komende jaren? Begrotingsbeleid is als een scheermes: krachtig als het goed wordt gehanteerd, maar gevaarlijk bij misbruik. De lessen uit het verleden zijn duidelijk: nog een ronde van ontsporing kan het vertrouwen van burgers en investeerders ernstig schaden. Toch blijven deze vragen onderbelicht in de verkiezingscampagnes, die vaak verzanden in beloften en retoriek. Surinamers, laten we eerlijk zijn: alle ingrediënten voor een vierde crisis zijn helaas nog steeds aanwezig.H. Dorinnie