Lidmaatschapstermijn als antwoord op malversaties met kandidatenlijsten

“Het is onacceptabel dat een verkiezingssysteem op zo’n onzuivere wijze beïnvloed kan worden door burgers. Het ondermijnt de kracht van ons kiessysteem. Politieke partijen worden nu gedwongen met minder kandidaten deel te nemen, omdat dezelfde personen op meerdere lijsten verschijnen.”— President Chan Santokhi
De kandidatenlijst is veel meer dan slechts een rij namen. Het is het visitekaartje van een politieke partij richting de kiezer – een weerspiegeling van haar programma, visie en diversiteit. Kiezers stemmen niet alleen op een partij, maar ook op de personen die namens hen het beleid vormgeven. Een goed doordachte lijst, met een sterke lijsttrekker en vertegenwoordigers uit verschillende maatschappelijke groepen, vergroot de kans op electorale winst.
De kracht van een sterke kandidatenlijstDe samenstelling van kandidatenlijsten verandert mee met de tijd. Digitalisering, globalisering en veranderend stemgedrag beïnvloeden steeds meer hoe partijen hun kandidaten selecteren. Social media en data-analyse zullen in de toekomst ongetwijfeld een grotere rol spelen bij het aantrekken en profileren van kandidaten.
Het samenstellen van een kandidatenlijst is vaak een zorgvuldig proces van overleg en afweging. Partijleden dragen namen voor, waarna afdelingen of regio’s deze bespreken. Bij de uiteindelijke volgorde spelen uiteenlopende factoren een rol: populariteit, ervaring, inhoudelijke deskundigheid en een goede balans in geslacht, leeftijd en achtergrond. In partijen met een democratische structuur worden de lijsten doorgaans vastgesteld door het partijbestuur en in sommige gevallen goedgekeurd door de algemene ledenvergadering of het partijcongres.
Kandidaten: representanten van partijwaardenKandidaten behoren de kernwaarden en doelstellingen van hun partij uit te dragen. Er worden selectiecriteria gehanteerd, zoals deskundigheid, maatschappelijke betrokkenheid, representativiteit (leeftijd, gender, etniciteit) én persoonlijke integriteit. Fatsoen, betrouwbaarheid en onkreukbaarheid zijn daarbij essentieel.
Structurele malversaties: een symptoom van een dieper probleemDe recente misstanden rondom de kandidatenlijsten zijn geen incidenten, maar symptomen van een structureel probleem dat al tientallen jaren speelt. Zolang politieke partijen geen betalend ledenbestand hebben dat zich committeert aan een integriteitscode, blijven deze praktijken voortbestaan.
Een effectieve integriteitscode zou onder meer moeten vastleggen dat leden niet tegelijkertijd betalend lid mogen zijn van meerdere partijen. Daarnaast geeft een solide ledenbestand inzicht in het maatschappelijke draagvlak voor de ideologie van de partij.
Zonder gezamenlijke afspraken tussen partijen, zoals het hanteren van een minimale lidmaatschapstermijn van zes maanden voordat iemand kandidaat kan worden, blijft de deur openstaan voor beïnvloeding en corruptie. Hoe groter het aantal betrokken, betalende leden, hoe sterker het fundament van een partij in de samenleving.
Tijd voor fundamentele hervormingDe oplossing ligt niet enkel in digitalisering van het verkiezingsproces, maar in diepgaande structurele hervormingen binnen de partijen zelf. Het faciliteren van malversaties moet stoppen. Een belangrijke stap is het invoeren van een minimale lidmaatschapstermijn voor kandidaatstelling.
Daarnaast is het tijd voor een Wet op de financiering van politieke partijen. Politieke partijen zouden op basis van transparante criteria subsidie moeten ontvangen: afhankelijk van het aantal parlementszetels én het aantal geregistreerde leden. Alleen partijen die hebben deelgenomen aan de laatste verkiezingen en ten minste één zetel hebben behaald, zouden hiervoor in aanmerking moeten komen.
Een dergelijk systeem versterkt de democratie, verhoogt de transparantie en zet integriteit centraal in het politieke proces.
Drs. John Brewsterbrewster.john@gmail.com

...