Kunstinstallatie ‘Kibri a rutu fu yu culturu’ ode aan pangi als erfgoed

door

“Ik ben blij dat ik hier drie maanden heb mogen werken. Ik heb enorm genoten van de lessen die ik heb mogen verzorgen in onder meer Moengotapoe en Ricanaumofo”, vertelt Maikel Deekman (53) aan de Ware Tijd. De in Suriname geboren kunstenaar, woont al langere tijd in Nederland, waar hij in 2021 afstudeerde aan het programma ‘Onstabiele Media’. De afgelopen drie maanden heeft hij met behulp van het Mondriaan Fonds een ‘Artist in Residence’ voltooid bij Tembe Art Studio van kunstenaar Marcel Pinas.

Tekst en beeld Tascha AvelooADVERTISEMENT

Zaterdag is, in aanwezigheid van lokale bewoners en stedelingen, een door Deekman gemaakt kunstwerk onthuld op het terrein van stichting Kibii, waar de Tembe Art Studio staat. Zijn echtgenote, dochter en zoon waren er ook. De lokale bewoners hebben met Deekman samengewerkt. Hij zei “enorm te hebben genoten van deze tijd van reflectie, onderzoek en creatie” in zijn geboorteland.

“Met dit kunstwerk wil ik zeggen: gooi je cultuur niet weg, maar behoudt het als immaterieel erfgoed, als deel van je identiteit”Maikel Deekman

Het is voor het eerst na bijna zeven jaar dat er weer een kunstwerk is geplaatst in wat een kunstpark in Moengo moet worden, met als grote motor Pinas. “We blijven werken en vasthouden aan de visie zoals we die hebben uitgezet, namelijk om door middel van kunst en cultuur de lokale bevolking tot ontwikkeling te brengen met de focus op jongeren”, zei hij tegen de Ware Tijd.

Pinas voegde toe dat “de sluipende problemen die zijn ontstaan door de Binnenlandse Oorlog”, nog steeds merkbaar zijn. “Wat we proberen te doen als we hier een kunstenaar hebben, is jongeren meenemen en uitdagen in hun denken en doen. Nu heb jij Maikel, ook jouw deel gedaan in dit proces.”

Pinas vertelde over een voorval in voorbereiding naar één van de ‘Moengo Festivals’. Op het veld voor het gebouw van het Kibii Museum waren Ivor Mitchel en Heliante Redan met kinderen aan het oefenen toen plotseling vier zwarte Mark X-auto’s op het grasveld kwamen aangereden en agressief om de groep heen begonnen te rijden. “Dan moet jij als organisator de moed nemen om te gaan praten met deze gasten, om ze duidelijk te maken dat we met iets goeds bezig zijn en dat wat ze doen, niet goed is. Dan moet ik Ivor overtuigen om te blijven komen.”

Moengo wordt kunst hoofdstad

Pinas: “Maar de boodschap blijft dat Moengo de kunst hoofdstad wordt van Suriname. Daar werken wij naar toe.” In zijn visie zullen er meer dan zeventig kunstwerken komen te staan die onmogelijk in een dag bekeken zullen kunnen worden. Er zullen toeristen komen, die met betaalde begeleiders de kunstroute zullen lopen en een vaartocht zullen maken op de rivier. “Ze zullen blijven, eten, drinken en souvenirs kopen en we zullen hiermee het gebied tot ontwikkeling kunnen brengen.”

Pinas loofde enkele mensen die hebben gewerkt aan het project van Deekman, onder wie Eddy Asmoredjo, lasser van het stalen frame, waarmee het kunstwerk is opgebouwd. “Ik had echt niet gedacht dat het zo mooi zou worden. Maar dat is nu eenmaal de visie van de kunstenaar, den e luku tra fasi leki fa unu e luku”, zei Asmoredjo.

Pangi stoffen en -motieven

De gasten bekeken de tekeningen van de kinderen met wie Deekman heeft gewerkt en gingen vervolgens onder gezang naar het kunstwerk voor de onthulling. Op een hoge metalen installatie zijn blokken geplaatst, bekleed of geverfd met pangimotieven.

De kunstenaar werkt heel veel met pangi stof; pangi met blokjes motieven zijn kenmerkend voor zijn werk. “De onderste twee lagen zijn stoffen zoals die bekend zijn in Afrika en de bovenste twee zijn de in Suriname bekende pangi motieven, die in verbinding tot elkaar staan.”

 Deekman vroeg waar de metalen installatie op lijkt? Wanneer niemand erop kan komen, vertelt hij: “Dit is een uitvergroot vuilnisrek, zoals je dat vaak op straat voor woningen ziet. Dat verwijst naar de titel van het kunstwerk: ‘Kibri a rutu fu yu culturu’. Het is een ode aan de pangi als erfgoed. Met dit kunstwerk wil ik zeggen, gooi je cultuur niet weg, maar behoudt het als immaterieel erfgoed, als deel van je identiteit.”

Culturele gelaagdheid

Deekmans afstudeerthesis had als titel ‘Stof tot verbinden, een onderzoek naar de verbindingen tussen stofpatronen, cultuur en kunst’. Hij werkte eerst in de IT en deed ook grafisch werk. Hij noemt zich “een laatbloeier in de kunsten”. “Ik ben heel erg geïnspireerd door de rituelen, de stoffen van de marrons. Hoe ze met bepaalde dingen omgaan zoals overlijden.”

Tijdens zijn kunststudie aan de Rietveld Academie heeft hij onderzoek gedaan naar de stofpatronen, zoals die in Afrika voorkomen en hoe die hun weg hebben gevonden naar Nederland en …