Kunstenaar en kunstdocent Leon Siesa: ‘Ik waardeer wie ik ben en waar ik vandaan kom’

door

Het is een warme middag in Paramaribo. In de gangen van de Nola Hatterman Art Academy klinkt het geroezemoes van studenten die met schetsboeken onder de arm voorbijlopen. Tegen de muren staan schilderijen die wachten op feedback of een volgend laagje verf. In een rustige hoek van het gebouw schuift Leon Siesa (30) een stoel naar achteren. Hier, tussen de werken van jonge kunstenaars, vertelt hij met kalme stem en af en toe een brede glimlach over zijn weg in de kunst. “Kunst is niet alleen iets wat ik doe. Het is wie ik ben”, zegt Siesa overtuigend in het interview met de Ware Tijd.

Tekst en beeld Edwien Bodjie

Geboren in het dorp Daume verhuisde hij op zijn vijfde naar Paramaribo. Siesa groeide op in een gezin waar muziek en creativiteit altijd aanwezig waren, maar waar het idee om kunstenaar te worden niet vanzelfsprekend was. “In mijn familie waren er mensen die aan houtsnijwerk en handenarbeid deden of muziek maakten, maar het werd nooit gezien als een serieuze toekomst, het is gewoon deel van ons leven”, vertelt hij.

“Kunst moet niet alleen mijn verhaal vertellen, maar ook iets oproepen bij de toeschouwer”

Toch voelde hij van jongs af aan dat voor hem tekenen en schilderen meer was dan een hobby. Het was voor hem een manier om zijn omgeving te begrijpen en zijn gevoelens te verbeelden. Siesa werd ‘ontdekt’ toen hij vijftien jaar was. Dat gebeurde toen hij bij het stuwmeer met vakantie was en tekeningen maakte. Zijn talent viel een Nederlandse toeriste op en die raadde hem aan ‘iets’ met zijn talent te doen.

De toerist noemde daarbij de naam van de Nola Hatterman Academie. Kort daarna meldde Siesa zich aan en werd vrijwel direct ingeschreven. Maar dat pad verliep niet zonder obstakels. Er was weinig geld en de weg naar erkenning lang. Siesa herinnert zich hoe hij vaak moest afhaken en ook materiaal moest hergebruiken en improviseerde met wat beschikbaar was.

Hij moest de academie ook combineren met zijn LBGO-school wat vrij moeilijk was. Toch zag hij dat niet alleen als een last. “Juist door de beperkingen leerde ik creatiever te zijn. Als je geen luxe hebt, moet je oplossingen bedenken. Dat heeft mijn manier van werken gevormd.”

Kunst als levenswijze

Een belangrijke stimulans kwam van mentoren en docenten die in hem geloofden. Bij Nola Hatterman Art Academy vond hij niet alleen technische begeleiding, maar ook een gemeenschap. “Het was meer dan een school. Het was een plek waar ik leerde dat kunst ook een dialoog is met de samenleving.”

Deze ervaringen gaven hem het doorzettingsvermogen dat hem nog steeds drijft. “Als kunstenaar moet je vechten tegen twijfels, tegen de vraag of het zin heeft wat je doet. Maar telkens wanneer ik zie hoe mensen geraakt worden door mijn werk, weet ik: ‘dit is waarvoor ik het doe’.”

Voor Siesa is kunst geen beroep maar een levenswijze. Zijn werk is doordrongen van zijn culturele achtergrond en de verhalen die hij van huis uit meedraagt. De tradities van de marroncultuur, de muziek en de familiegeschiedenissen vormen voor hem een belangrijke bron van inspiratie. “Ik schilder niet alleen wat ik zie, maar ook wat ik voel en wat ik erf.”

Zijn stijl ontwikkelt zich voortdurend. Soms kiest hij voor felle kleuren, dan weer voor ingetogen tinten. Maar steeds zoekt hij naar een balans tussen het persoonlijke en het universele. “Ik wil dat mijn werk iets zegt over wie ik ben, maar ook dat anderen zich erin herkennen. Kunst moet niet alleen mijn verhaal vertellen, maar ook iets oproepen bij de toeschouwer.”

Ook de stad Paramaribo, met zijn dynamiek en diversiteit, voedt zijn creativiteit. Een ontmoeting op straat, een melodie die uit een huis klinkt, een ritueel in het binnenland, het kan allemaal de kiem zijn voor een nieuw schilderij.

Brug tussen culturen

Naast zijn eigen werk vervult Siesa met toewijding zijn rol als docent. Aan zijn studenten geeft hij mee dat kunst niet enkel draait om techniek, maar ook om houding en bewustzijn. “Je moet leren kijken, maar ook leren luisteren”, verklaart hij.

Siesa moedigt jongeren aan hun eigen culturele wortels te onderzoeken en die als kracht te gebruiken in hun werk. “Wie je bent en waar je vandaan komt, is geen beperking maar een rijkdom. Dat wil ik meegeven.”

Zo positioneert hij zich als een brug tussen culturen. Hij erkent de waarde van Surinaamse tradities, maar plaatst die tegelijkertijd in dialoog met internationale kunststromingen. Hij denkt dat die kruisbestuiving de Surinaamse kunst een nieuwe impuls kan geven.

Zijn ambitie reikt verder dan het eigen doek. Siesa wil bijdragen aan een bredere waardering voor kunst in Suriname. Hij pleit voor meer plekken waar jongeren hun creativiteit kunnen ontwikkelen en waar kunst toegankelijk is voor een breed publiek. “Kunst mag niet opgesloten blijven in galerieën”, vindt hij. “Het moet zichtbaar zijn in de straten, in de scholen, in de wijken.”

Hij ziet kunst als een maatschappelijke kracht: een middel om mensen met elkaar te verbinden, verhalen door te geven en identiteit te versterken. “Een samenleving zonder kunst is een samenleving die een deel van haar ziel verliest”, zegt hij.

Tot nu toe heeft Siesa vooral deelgenomen aan kleinere exposities in Suriname. Dit jaar kreeg hij in Nederland voor het eerst een podium, toen collega-kunstenaar Isan Corinde enkele van zijn werken opnam in een tentoonstelling. Voor Siesa betekende dit een bevestiging dat zijn kunst ook buiten Suriname een stem kan hebben. Momenteel bereidt hij zich voor op de Nationale Kunstbeurs 2025 van november.

Inspiratiebron

Zijn thema sluit aan bij een belangrijk verhaal uit de marroncultuur: dat van de legendarische Mama Pansa. Het was een vrouw die in de zeventiende eeuw van de plantages vluchtte en – verborgen in haar ingevlochten haar – rijstkorrels meenam die ze met anderen in het bos deelde. Dankzij haar vooruitziende blik en moed werd rijst een blijvende voedselbron en tot op de dag van vandaag een onmisbaar middel van bestaan voor marrongemeenschappen.

Voor Siesa is dit verhaal meer dan geschiedenis. Het symboliseert de veerkracht, vindingrijkheid en wijsheid van een vrouw die haar volk hielp overleven. “De kunde, moed en het vooruitdenkend vermogen van Mama Pansa wil ik in mijn werk eren”, geeft hij aan. De kunstenaar wil met zijn schilderijen bijdragen aan het levend houden van deze heldin, zodat haar naam en daad niet in de vergetelheid raken.

“Een samenleving zonder kunst is een samenleving die een deel van haar ziel verliest”

Terugkijkend beseft Siesa dat elke stap, hoe moeilijk ook, hem heeft gebracht waar hij nu staat. “Ik ben trots dat ik dit pad ben gegaan. Ik waardeer wie ik ben en waar ik vandaan kom.” Vooruitkijkend ziet hij nog talloze verhalen die wachten om te worden verteld.

Hij wil nieuwe exposities organiseren, samenwerken met andere kunstenaars en vooral jongeren inspireren om hun creatieve stem te vinden. “Ik geloof dat kunst mensen kan verbinden. “En juist dat is wat we vandaag de dag nodig hebben”, besluit hij.