‘Kow Gwe’ laat Theaterfestival De Parade lachen, slikken en even stilstaan

door

Het Martin Luther Kingpark in Amsterdam baadt in zacht licht. Lampionnen wiegen boven slingerpaden, de geur van versgebakken poffertjes, frietjes en bitterballen vermengt zich met die van gin-tonic, bier en popcorn. Kinderen gillen in de zweefmolen, vrienden klappen mee met een brassbandje en ergens in de verte rinkelt een bel bij de botsautootjes. Het is zomer in de stad en ‘Theaterfestival De Parade’ voelt als een klein dorp van verhalen.

Tekst en beeld Shanavon Arsomedjo

Tussen de eettentjes en attracties staat een houten gebouwtje met een veranda: Theater Deluxe. Hier wacht een ander soort ritje, één zonder gordels maar met bagage die veel zwaarder weegt dan plastic tassen met souvenirs. Het publiek schuifelt dichterbij, nieuwsgierig naar het stuk dat vandaag op het programma staat: ‘Kow gwe’ van Kim Aikman en Geoffri Bel.

“Ik sta hier niet omdat ik heb gewonnen, maar omdat ik nooit ben gestopt”Kim Aikman

Op de veranda verschijnt Zen Edhard, rustig maar met een blik die direct pakt. Hij speelt de vader, een man die ooit naar Nederland vertrok, daar leefde en werkte, en uiteindelijk terugkeerde naar Suriname. Zijn stem overstijgt het geroezemoes van het festival. Hij spreekt tot zijn zoon – en indirect tot ons -over de kansen in Nederland. Over studeren, carrière maken, misschien blijven. Het is een moment van warmte, maar ook van afscheid in de kiem.

Als de toeschouwers vervolgens het kleine theater binnenlopen, voelt het alsof een huiskamer wordt betreden. Intiem en knus zitten ze om de acteurs heen. De lampjes dimmen en ‘Kow gwe’ begint.

Aanvankelijk is er alleen enthousiasme. Het vertrek naar Nederland wordt gespeeld met een opgewekte energie die bijna aanstekelijk is: koffers vol dromen, plannen voor de toekomst, maar ook pindasambal en sopropo voor de familie. Tot op Zanderij – het vliegveld van Suriname – gaat alles soepel.

Maar dan… Schiphol. Een douanebeambte stelt vragen. Te veel vragen. Het soort vragen dat je zenuwachtig maakt, zelfs als je weet dat je niets verkeerd hebt gedaan. Het publiek reageert met herkenbaar gemompel en zacht gelach; iedereen kent die onverklaarbare spanning bij een grenscontrole.

Twee werelden

Daarna begint het spel van de verschillen. In Suriname douch je zo lang als je wil; water kost bijna niets. In Nederland is vijftien minuten douchen pure luxe, maximaal vijf minuten is de nieuwe norm.

In Paramaribo parkeer je de auto onder je huis of voor de deur van de supermarkt. In Amsterdam betaal je eerst bij de parkeerautomaat, loopt tien minuten of meer en vraag je je daarna af of je nog genoeg kleingeld hebt voor de terugweg.

Het publiek schatert om de details: de Chinese afhaal vlakbij huis in Suriname versus de halve stadswandeling in Nederland; het gemak van familie in de buurt versus het zelfstandige maar soms eenzame leven in een vreemde stad.

Geoffri Bel en Kim Aikman brengen deze verschillen niet alleen als grap, maar als venster op de realiteit van emigreren. Want achter elk komisch contrast schuilt een reeks aanpassingen, confrontaties en soms stille teleurstellingen.

De acteurs vertellen zonder omwegen over hun eigen ervaringen: studeren zonder inkomen, geen toegang tot financiering, de eenzaamheid die soms over hen heen valt als een koude regenbui. Ze beschrijven het gevoel om in Nederland gereduceerd te worden tot een Burger Service Nummer (BSN), terwijl je in Suriname simpelweg je naam draagt.

Ze laten ook zien hoe migranten hun eigen ‘inburgeringscursus’ creëren; niet altijd via het officiële programma, maar door te leren omgaan met het systeem, de taal, en de ongeschreven regels.

Tussendoor krijgen Nederlanders in de zaal een subtiele spiegel voorgehouden. Over hoe gewoonten en bureaucratie soms onbedoeld muren optrekken en hoe vanzelfsprekende zekerheden voor een ander een doolhof kunnen zijn.

Uiteenvallen en weer opbouwen

In het stuk zijn momenten van stilte ingebouwd die bijna voelbaar zijn. Zoals wanneer Geoffri vertelt over het punt waarop alles op losse schroeven staat: geen geld, geen steun, geen duidelijk pad vooruit. Of wanneer Kim uitlegt hoe je langzaam uit elkaar valt – om daarna stukje bij beetje jezelf weer op te bouwen.

En dan, als afsluiter: “Ik sta hier niet omdat ik gewonnen heb, maar omdat ik nooit gestopt ben.” Die zin landt. Niet alleen bij degenen die zelf een migratieverhaal hebben, maar ook bij mensen die ooit een droom najagen en onderweg van koers moesten veranderen.

Droom

Tien jaar geleden zaten Aikman en Bel als student bij On Stage Theater in Suriname. Hun droom om verder te studeren bracht hen naar Nederland. Nu staan ze hier, dankzij ‘Via Rudolphi’, voor het eerst op De Parade. Zen Edhard, inmiddels student aan de Pact Theaterschool, loopt mee in hun voorstelling – letterlijk en figuurlijk in hun voetsporen.

Als het applaus wegebt en de lichten aangaan, stromen de toeschouwers weer de zomeravond in. Buiten klinken trommels, kinderen rennen met suikerspinnen voorbij, een groepje vrienden verdeelt lachend een portie loempia’s.

Het contrast is groot: de rauwe eerlijkheid van ‘Kow gwe’ en de vrolijke festivaldrukte. Maar misschien is dat precies de kracht van De Parade. Tussen zweefmolen en satékraam kun je ineens in een andere wereld belanden –  een wereld waar verhalen de kern vormen, waar herkenning troost biedt, en waar een simpel ‘Kow gwe’ van dertig minuten evenveel kan betekenen als een levensles. En terwijl de lampionnen zacht blijven wiegen, lijkt het park zelf ook te fluisteren: sommige reizen beginnen met een koffer, andere met een verhaal.