KNAW neemt eigen rol koloniale verleden onder de loep

door

AMSTERDAM — De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) laat haar eigen betrokkenheid bij het koloniale verleden onderzoeken. De organisatie zegt het belangrijk te vinden “om rekenschap af te leggen over het verleden en om te reflecteren op de waarden van de eigen organisatie in het heden”. Een interdisciplinair team van onderzoekers, onder wie cultuurkenner van Surinaamse origine Guus Pengel, start in september met het omvangrijke onderzoek.

De in 1808 opgerichte KNAW is zowel een genootschap van geleerden, een organisatie van nationale wetenschappelijke instituten als een adviesorgaan voor de Nederlandse overheid op wetenschapsgebied. Zoals zoveel instellingen dat doen of hebben gedaan, wil ook deze exclusieve club weten hoe zij in het verleden met de slavernij in de koloniale periode is omgegaan. “Het kennen van de eigen geschiedenis in al haar aspecten vormt de basis voor een toekomstbestendige en inclusieve organisatie”, luidt de motivatie om het onderzoek te laten uitvoeren.

“Het kennen van de eigen geschiedenis in al haar aspecten vormt de basis voor een toekomstbestendige en inclusieve organisatie”

Het onderzoeksvoorstel van het consortium belooft inzicht te geven in de KNAW als organisatie en ook bij te dragen aan de wetenschappelijke discussie over het koloniale verleden en de doorwerkingen daarvan in het heden. Het project bekijkt niet alleen losse voorbeelden door middel van casestudies, maar ook de bredere verbanden daartussen. Daarmee levert het een inhoudelijke bijdrage aan het actuele wetenschappelijke debat over koloniale erfenissen en hun hedendaagse impact. Zowel de materiële (collecties, gebouwen) als de immateriële (de rol van de KNAW in de wetenschap) aspecten krijgt aandacht in het project.

Orale geschiedenis

Naast academisch onderzoek wil men een breed publiek betrekken. Eén van de werkpakketten richt zich op de ontwikkeling van een tentoonstelling. Ook wordt gewerkt aan een documentaire waarin ruimte is voor orale geschiedenissen en stemmen die tot nu toe ondervertegenwoordigd zijn gebleven binnen het discours van de KNAW.

Tot slot is er sprake van een waardevolle betrokkenheid van instellingen die toegang hebben tot kennisnetwerken in gebieden die waren (of zijn) gekoloniseerd door Nederland. Dat versterkt de betrokkenheid van postkoloniale en diaspora gemeenschappen en verdiept het onderzoek verder.

Culture Lab Consultancy uit Jakarta en de Anton de Komleerstoel aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam zijn onderdeel van het consortium. Zij hebben sterke institutionele ingangen om contact te kunnen leggen met kennisnetwerken in voormalige Nederlandse koloniën.

Het consortium Koloniale macht en kennis (KMK) dat de aanbestedingsprocedure heeft gewonnen, staat onder leiding van Laurens de Rooy, curator en directeur van Museum Vrolik in Amsterdam. De verdere samenstelling van het team bestaat behalve uit hem en Pengel, die tevens coördinator bij de Anton de Kom Leerstoel aan de VU is, uit mensen “die meerstemmigheid reflecteren, zowel in de diversiteit van de onderzoekers als in de aanwezige disciplines”. Het onderzoek wordt volledig door de KNAW gefinancierd en zal twee tot drie jaar duren.