Keti Koti-avond roept op tot herschrijven van geschiedenis en concrete herstelmaatregelen

Tekst en beeld Edwien Bodjie

PARAMARIBO – “Na ruim 162 jaar afschaffing van de slavernij moeten wij onze geschiedenis zelf gaan herschrijven, of schrijven, door onze eigen bril.” Die oproep deed Albert Jubithana vrijdagavond tijdens een educatieve en culturele avond in het PWO-gebouw ter gelegenheid van Keti Koti, de jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij op 1 juli. De avond werd georganiseerd door het Nationaal Reparatie Comité Suriname (NRCS) en het Marron Awareness Platform. Het thema luidde: Educatie voor ontwikkeling.

Jubithana bracht in zijn presentatie naar voren dat educatie en bewustwording essentieel zijn in het proces van herwaardering van het Surinaamse erfgoed. “Als we niet weten wie we zijn, zullen we altijd zoeken naar de erkenning van anderen,” zei hij. “We moeten de geschiedenis hervertellen, niet vanuit het perspectief van Columbus of Bartolomé de las Casas, maar vanuit onze eigen ervaring en waardigheid als nazaten van tot slaaf gemaakten.”

Koloniale verdraaiing

Jubithana ging dieper in op hoe koloniale geschiedschrijving tot op de dag van vandaag onze zelfperceptie beïnvloedt. “Columbus ontdekte niets, hij was gewoon verdwaald. Hij nam, vervormde, en zijn verhaal werd verheerlijkt. Zelfs in de Boni-oorlogen werd verdeeldheid ingezet als wapen.” Volgens hem was het bewust verdelen en heersen een kernstrategie van koloniale overheersers.

Toch, benadrukte hij, hebben de Inheemsen de Marrons opgevangen en begeleid in het bos. Hij wil het woord ‘weggelopen slaven’, zoals dat in onze geschiedenisboeken staat, niet gebruiken. Hij noemt hen tot slaaf gemaakten die zich vrij hebben gevochten. Deze groep heeft veel geleerd van de Inheemsen, en hij is blij dat die samenkomst nog terug te zien is in het Suriname van nu. “De gevolgen van dat interculturele contact zijn vandaag nog steeds zichtbaar — in gebruiksvoorwerpen, gerechten, maar ook in gemengde gezinnen,” aldus Jubithana, die het belang van culturele expressie als helend en vormend middel benadrukte. “Zang en ritueel geven betekenis aan onze verhalen. Ze zijn geen folklore, maar verzet en geheugen.”

Zunder: ‘Reparaties zijn niet langer een droom’

Econoom en voorzitter van het NRCS, Armand Zunder, sloot af met een realistische maar vastberaden boodschap. “Is Keti Koti een moment van felicitaties? Nee. Het is een moment van reflectie en voorbereiding,” zei hij. In gesprek met de pers gaf Zunder aan dat herstelbetalingen dichterbij zijn dan ooit: “Er wordt achter de schermen intensief gewerkt aan een plan voor herstel en compensatie.”

Zunder verwees naar gesprekken met internationale stakeholders, waaronder miljardairs, de Anglicaanse kerken en het Europees Parlement. “Een fonds van zo’n 30 miljard US dollar is in voorbereiding, waarvan 98 procent zal worden geïnvesteerd in ontwikkeling voor nazaten van tot slaaf gemaakten.” Hij sprak van concrete bedragen tot 50.000 US dollar per individu, maar vooral ook van structurele investeringen in onderwijs, infrastructuur en economische kansen.

Een deel van deze gesprekken voert Zunder momenteel met partijen in het Caribisch gebied en Europa. “We staan op het punt van een doorbraak. Wat dertig jaar lang theoretisch leek, wordt nu werkelijkheid. De wil is er — nu is het aan ons om het af te maken.”

Afrikaanse academie

Zunder kondigde ook aan dat er gewerkt wordt aan de oprichting van een Afrikaanse academie, waar volwassenen zich kunnen bijscholen in taal, cultuur, identiteit en geschiedenis. “Want educatie is de eerste stap naar onze echte bevrijding,” zegt hij. “Zolang onze kennisinstellingen blijven steunen op koloniale logica, blijven we geestelijk afhankelijk. We moeten die ketenen ook in ons denken doorbreken.”

Herdenken en vooruitzien

De culturele avond vormde de aftrap van de herdenkingsweek van Keti Koti. Muziek, voordracht en gesprekken wisselden elkaar af in een zaal gevuld met jongeren, ouderen, cultuurdragers en activisten. Wat hen bond, was de overtuiging dat herdenken zonder actie onvoldoende is.

Bekende aanwezigen waren, naast Zunder en Jubithana, ook Elvira Sandi, oud-vicepresident Robert Ameerali, Mildred Caprino en andere prominente figuren uit de Afro- en Inheemse culturele gemeenschap.

“De strijd gaat verder — niet met kettingen, maar met kennis, beleid en verbondenheid,” zei een van de aanwezigen. En zoals Jubithana het stelde: “Als wij onze geschiedenis niet schrijven, doen anderen het voor ons. En dan blijven we slechts figuranten in ons eigen verhaal.”

...