Kerkelijk Museum brengt met expositie ‘Memre Nola’ ode aan Nola Hatterman

door

‘Ze heeft ons leren houden van zwart’

Tekst Audry Wajwakana

Beeld Privécollectie

PARAMARIBO — Bisschop Karel Choennie staat bekend als een groot kunstliefhebber. In het Kerkelijk Museum, gevestigd in het Bisschopshuis, organiseert hij regelmatig tentoonstellingen. Als zijn meest recente fascinatie geldt het werk van kunstenares Nola Hatterman (1899-1984). Vanaf 27 juni zijn in het Kerkelijk Museum negen originele schilderijen van haar te zien in de expositie ‘Memre Nola’. Dat juist dit museum haar werk toont is opvallend. Waarom niet de Nola Hatterman Art Academy? Wordt hem gevraagd. “Ja, ik heb er belangstelling voor, zij niet”, reageert hij lachend in gesprek met de Ware Tijd.

De expositie eert het leven en werk van de kunstenares, die als moeder van de moderne Surinaamse kunst wordt beschouwd. De belangstelling voor haar werken groeide voor de geestelijke leider van het rooms-katholieke bisdom toen hij door publicist/schrijfster Ellen de Vries werd benaderd om een zelfportret van Nola in bewaring te nemen. De Vries is initiatiefnemer van het project ‘De nalatenschap van Nola Hatterman’ en schreef onder meer een biografie over de kunstenares.

‘Ze begon in Nederland al met het schilderen van gekleurde mensen zoals ze zijn, geen karikaturen. Ze had een enorme liefde voor zwart.’

De link met de katholieke kerk is dat Hatterman vanwege haar vriendschap met een katholieke zuster (non) zich tot het rooms-katholieke geloof bekeerde. “Dit terwijl ze van huis uit protestant, niet gelovig, eerder communistisch en een vrije denker was”, legt Choennie uit.

De artieste woonde in het district Brokopondo. In 1984 is ze in Paramaribo door een auto aangereden en overleden. Bij haar uitvaart werd ze vanuit de kathedraal op de Rooms-Katholieke begraafplaats te ruste gelegd. Deze begraafplaats wil Surinamers en andere personen die een belangrijke bijdrage in de Surinaamse samenleving hebben geleverd, een bijzondere plek geven.

Hatterman is volgens Choennie één van de belangrijke figuren die een speciale plaats op het kerkhof verdient. “Ze heeft met haar werk en inzet een enorme bijdrage geleverd aan de Surinaamse samenleving. Veel artiesten, onder wie Armand Baag, Rudi Karsters en Jules Brandflu, hebben dankzij haar hun talent kunnen ontwikkelen”, benadrukt de bisschop.

Antiracisme

Voor Choennie ligt de grootste verdienste van Hatterman in haar visuele strijd tegen racistische beeldvorming. “Ze begon in Nederland al met het schilderen van gekleurde mensen zoals ze zijn, geen karikaturen. Ze had een enorme liefde voor zwart. In die tijd zei men gewoon ‘negers’, maar zij kwam naar Suriname om juist dat zwarte mooi te maken”, vertelt Choennie.

In één adem citeert hij dichter Dobru: “Door haar zijn we zwart mooi gaan vinden en mooi gaan schilderen”. “Ze heeft ons geholpen onze ogen te openen voor het eigene en het mooie. In haar hart was ze helemaal Surinaamse.”

Het Kerkelijk museum werkt voor de expositie over Hatterman samen met het Surinaams Museum. Naast het zelfportret van Hatterman uit de collectie van het Kerkelijk Museum, worden zes werken uit het Surinaams Museum en twee van particuliere verzamelaars getoond.

Choennie zou de expositie graag verder uitbreiden met werken uit de staatscollectie. Alle negen getoonde werken zijn originele schilderijen met een sterk zwartbewustzijn. Eén van zijn favorieten is ‘Na fesi. De toekomst’. Daarop is afgebeeld een vrouw, die omringd door mensen, een in doeken gewikkelde baby vasthoudt. “Dat zouden Maria en het kindje Jezus kunnen zijn”, licht de kerkleider toe.

Restauratie

De bisschop maakt zich zorgen over de staat van enkele werken. “Zo is er een werk in het Surinaams Museum ‘De aankondiging’ van de engel Gabriël die aan Maria verscheen, dat dringend moet worden gerestaureerd”, zegt hij. Met de tentoonstelling hoopt hij ook belangstelling te wekken bij sponsors.

In 2022 liet het bisdom het negentiende eeuwse klassieke schilderij ‘De kruisiging’ in Nederland restaureren voor 25.000 euro. Dat wil Choennie liever niet herhalen. “We hebben ook in Suriname de kennis. Kunstenaar Jules Brandflu heeft aangeboden om het te doen, maar ik denk dat hij begeleiding nodig heeft van experts uit Nederland of Amerika. Ook daar zoek ik belangstelling voor”, zegt hij.

‘Memre Nola’ is volgens Choennie meer dan een ode aan de kunstenaar. Het is een eerbetoon aan een vrouw die Suriname leerde zichzelf te zien en te waarderen. “Ze was katholiek in die zin dat ze opkwam voor zwakkeren, kanslozen en verdrukten. Dat is een Bijbels thema”, benadrukt hij. De expositie loopt tot 26 november in het Kerkelijk Museum.