Jupta Itoewaki: ‘Strey de fu strey, wi no sa frede!’

door

Tekst en beeld Edwien Bodjie

PARAMARIBO — “Met de veroordeling van de verdachten in de zaak van Pikin Saron is een diepe wond geslagen in het hart van onze gemeenschap, maar ook in het hart van gerechtigheid en menselijkheid.” Dat zei Jupta Itoewaki, voorzitter van Mulokot, vrijdagavond bij de officiële proclamatie van de samenwerking tussen haar organisatie en het Inheems Kollectief Suriname (Iksur) onder leiding van kapitein Lloyd Read.

De proclamatie vond plaats op dezelfde dag dat vijf inheemse mannen in de strafzaak van Pikin Saron werden veroordeeld tot acht jaar celstraf, met aftrek van de tijd in voorarrest. Deze gebeurtenis stond centraal tijdens de ceremonie. “Deze zaak symboliseert het onrecht dat ons keer op keer wordt aangedaan. Deze mannen kwamen op voor hun volk, voor de bescherming van onze cultuur, onze toekomst en ons leefgebied. Maar zij worden neergezet als criminelen. Vandaag is een Trieste dag, maar ook een betekenisvolle”, aldus een emotionele Itoewaki.

“Sta met ons. Laat zien dat inheemsen niet alleen onze broeders zijn in woorden, maar ook in daden”Mulokot-voorzitter Jupta Itoewaki

Krachtige statement

Ze uitte scherpe kritiek op de staat Suriname. “Zij die ons moeten beschermen, hebben ons in de steek gelaten. Onze leefgebieden, waar we generaties lang in harmonie hebben geleefd, worden verwoest door goudwinning, houtkap en grondroof. Wanneer we opkomen voor onze rechten, worden we behandeld als criminelen. Maar we blijven strijden. Strey de fu strey wi no sa frede!”

De samenwerking tussen Mulokot en Iksur is volgens haar een krachtig statement dat inheemse organisaties kunnen én zullen samenwerken. Itoewaki benadrukte dat er veel urgente kwesties zijn die inheemse gemeenschappen dwingen de handen ineen te slaan.

Onderwijs en rechten

Het eerste gezamenlijke project van de twee organisaties is een programma voor afstandsonderwijs. Dit project biedt bijlessen aan kinderen in het verre binnenland via distance learning. Een pilotproject van twee jaar zal binnenkort van start gaan. De resultaten zullen worden gebruikt om het programma verder te ontwikkelen tot een structureel project.

De focus van de samenwerking ligt op de rechten van inheemse en tribale volken, onderwijs, gezondheidszorg, ondernemerschap en milieu. Iksur-voorzitter Lloyd Read benadrukte het belang van ondernemerschap en stelde een retorische vraag aan de aanwezigen: “Blijven we in de slachtofferrol of nemen we het heft in eigen handen?”

Hij pleitte voor beleid dat is gericht op duurzame ontwikkeling. Read wees op initiatieven, zoals markoesateelt en het gebruik van technologie, zoals een Learning Management System.

Kritiek op overheid

Itoewaki sloot de avond af met een duidelijke oproep. Ze hekelde het gebruik van kwik, dat rivieren en mensen vergiftigt en bekritiseerde het beleid van de overheid. “Hoe kan een land, dat zich internationaal presenteert als het groenste land op aarde, zijn eigen oorspronkelijke bewoners niet beschermen?”

Volgens haar worden inheemse gemeenschappen structureel beroofd van basisrechten, zoals onderwijs en gezondheidszorg. Ze wees op de slechte staat van scholen in het binnenland, de lange afstanden die kinderen moeten afleggen en het tekort aan gekwalificeerde leerkrachten. “De leiders van dit land weten ons alleen te vinden tijdens verkiezingen, wanneer ze onze stemmen nodig hebben. Daarna laten ze ons in de steek”, zei Itoewaki.

Met een emotionele oproep riep ze zowel inheemse als niet-inheemse mensen op om solidair te zijn. “Sta met ons. Laat zien dat inheemsen niet alleen onze broeders zijn in woorden, maar ook in daden.”

De avond werd geopend met een gebed van Read en een cultureel dansoptreden van een inheemse groep, in het bijzijn van de granman van de Wayana, de Franse ambassadeur, vertegenwoordigers van de Amerikaanse ambassade en Newmont Suriname.

Lloyd Read opende de avond met gebed.