Julien Ignacio geeft migranten een stem in ‘Goudjakhals’

‘Iedereen is van de wereld en de wereld is van iedereen’

`“We zijn allemaal kinderen van God. Toch wordt er vaak onderscheid gemaakt vanwege machtsverhoudingen. Mensen worden als minder beschouwd. Terwijl migranten juist overlevenden zijn … krachtige mensen, geen slachtoffers.” Met deze woorden presenteerde auteur Julien Ignacio (1969) in Suriname zijn tweede roman ‘Goudjakhals’.`

Tekst en beeld Audry Wajwakana

In het boek verkent hij thema’s als migratie, identiteit en koloniale erfenis. Hij laat zien hoe culturen wereldwijd met elkaar verbonden raakten; een proces dat al rond 1700 begon in het Caribisch Gebied. “Wat we nu globalisering noemen, is daar begonnen; door die koloniale vermenging”, stelt hij.

“Lezen en schrijven zijn voor mij oefeningen in empathie. Je verplaatst je in levens die je anders nooit zou raken”

Het boek bestaat uit verhalen die afzonderlijk te lezen zijn. “Maar wie ze leest in de volgorde, zoals geschreven, ontdekt onderlinge verbanden tussen het verleden en heden”, verklaart de auteur. Zo komt de naam Mansoer, een politieke figuur in het Libanon-verhaal, terug als migrant in het slotverhaal op Aruba. Ignacio wil hiermee laten zien hoe mensen, plekken en geschiedenissen met elkaar zijn verweven.

De schrijver is het kind van een Arubaanse vader en een Nederlandse moeder. Zijn vader ging beginjaren zestig naar Nederland en wilde zijn kinderen een ‘puur Nederlandse’ opvoeding geven. Ignacio groeide op in een overwegend wit dorp, waar thuis wél Antilliaans werd gekookt en salsamuziek klonk. Als kind wilde hij bij de witte Nederlanders horen, maar als enige van kleur voelde hij zich vaak anders.

Eerste mens van de toekomst

Pas tijdens een langdurig verblijf op Aruba in 2000 bij zijn ongeletterde, maar wijze oma, leerde hij de Caribische cultuur beter kennen én waarderen. Hij was lang vooral westers gevormd. Tijdens zijn studie in Letterkunde richtte hij zich op Duitse en Franse schrijvers.

Ignacio begon op zijn 27ste met schrijven. Hij schreef theaterteksten, blogs en korte verhalen en won in 2008 de El Hizjra Literatuurprijs voor zijn toneelstuk ‘Hotel Atlantis’. Hij was redacteur bij het literair tijdschrift Tirade en is bestuurslid van de Werkgroep Caraïbische Letteren.

Zijn eerste roman ‘Kus’ (2018) werd genomineerd voor de Bronzen Uil, is introspectief en psychologisch. Maar 2020 bracht een kantelpunt. Zijn blik verschoof van het persoonlijke naar het maatschappelijke, van binnen naar buiten.

Hij raakte gefascineerd door hoe alles met elkaar verbonden is: economisch, cultureel, historisch. Die verbondenheid vormt de kern van ‘Goudjakhals’. In 2022 stelde hij met Michiel van Kempen en Raoul de Jong de bloemlezing ‘Dat wij zongen’, met werk van Caribische auteurs, samen.

Ignacio benadrukt dat globalisering, migratie en culturele vermenging geen moderne fenomenen zijn. “De Curaçaose kunstenaar Felix de Rooy noemde de Caribische mens ooit ‘de eerste mens van de toekomst’. Dat vond ik prachtig”, zegt de schrijver.

Dood George Floyd

De inspiratie voor het schrijven van ‘Goudjakhals’ was zowel persoonlijk als maatschappelijk. In 2020 werd Ignacio diep geraakt door de moord op de Amerikaan George Floyd door een witte politieagent en kon zich met hem identificeren als zwarte man. Zijn Nederlandse omgeving in Amsterdam vervreemde voor hem. “Ik had zoiets van, ‘wat doe ik hier eigenlijk?’ En dat werd versterkt door het feit dat in hetzelfde jaar de slavenregisters van Curaçao openbaar werden gemaakt”, zegt Ignacio. Hij kon via de computer in die registers kijken naar familie, waarvan er zwart op wit staat dat ze op een plantage hebben gewerkt.

De moord op George Floyd maakte hem heel erg kwaad op de westerse samenleving, met name de witte mensen, voor de ellende die zij hebben aangericht. Zo maakte de Nederlandse schrijver Gerard Reve – die door Ignacio erg werd bewonderd – racistische uitspraken in interviews over de gebeurtenissen rond Floyd. “Dat vond ik verwarrend, maar ook wel interessant, omdat ik geloof dat als ik een interessant verhaal wil schrijven, dan is het niet alleen maar, ‘je bent goed of je bent slecht’”, zegt hij. Die confrontatie bracht hem niet alleen boosheid, maar ook een hernieuwde verbinding met zijn wortels.

Jakhals symbool voor migrant

Ignacio’s betrokkenheid bij migranten reikt verder dan zijn eigen familie. Hij geeft al jaren Nederlands les aan mensen uit alle windstreken. “Iraanse studenten, Koerden, Syrische vluchtelingen. Hun verhalen, hun veerkracht, hun hoop hebben mijn blik verrijkt en mijn schrijverschap gevoed. Ze keren op allerlei manieren terug in ‘Goudjakhals’.”

De titel van het boek verwijst naar de jakhals, een hondachtig dier uit het Midden-Oosten met een goudkleurige vacht, dat zich door klimaatverandering steeds noordelijker vestigt tot in Nederland. “Een krachtig symbool voor de migrant”, aldus Ignacio. “De goudjakhals past zich aan, beweegt door grenzen heen en duikt op nieuwe plekken op. Net als zovelen, net als ikzelf.”

Op de kaft van het boek staat een goudjakhals, met de titel en de …

...