Jongeren van Surinaamse afkomst in Nederland worden klein gehouden

door

PARAMARIBO — Jongeren van onder meer Surinaamse afkomst in Nederland, maar ook met Caribische en Afrikaanse roots, botsen nog steeds op een systeem dat hen klein houdt. Dat zei psychiater Glenn Helberg vorige week tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer over de doorwerking van het slavernijverleden. “Ze zijn talentvol, veerkrachtig en ambitieus, maar worden te vaak uitgesloten en ontmoedigd.”

Tijdens het gesprek spraken wetenschappers, activisten en vertegenwoordigers van erfgoedinstellingen over structurele achterstanden, discriminatie en het belang van wettelijk verankerd herstel. De bijeenkomst was onderdeel van een voorbereidend traject op het Kamerdebat over het herstelbeleid na de excuses van premier Mark Rutte in december 2022.ADVERTISEMENT

“In Suriname kregen plantage-eigenaren toen driehonderd gulden per tot slaaf gemaakte persoon, maar de slachtoffers zelf kregen niets”

Een terugkerend punt was het onderwijs. Sprekers benadrukten dat ongelijkheid al vroeg begint. De potentie van zwarte jongeren wordt op basisscholen vaak niet gezien, terwijl het onderwijs nauwelijks ruimte biedt aan verhalen over slavernij, verzet en veerkracht. “Er is weinig toetsing op of die geschiedenis daadwerkelijk wordt doorgegeven,” zei Astrid Elburg, de Surinaams-Nederlandse voorzitter van het Herdenkingscomité Slavernijverleden. “In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Holocaust, is kennis over het koloniale verleden niet verplicht.”ADVERTISEMENT

Mitchell Esajas van The Black Archives stelde dat het ontbreken van deze kennis bijdraagt aan institutioneel racisme. Hij wees op het ontbreken van herstelmaatregelen bij de afschaffing van de slavernij in 1863. “In Suriname kregen plantage-eigenaren toen driehonderd gulden per tot slaaf gemaakte persoon, maar de slachtoffers zelf kregen niets. Er waren dus omgekeerde herstelbetalingen.”

Herstel

Wendeline Flores van het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden (NiNsee) benadrukte dat herstelbeleid niet alleen over geld gaat. “Het gaat om wat mensen is afgenomen op het gebied van gezondheid, welzijn, mobiliteit en vooral waardigheid.” Ze pleitte voor meer onderzoek naar hoe deze achterstanden zijn ontstaan en hoe ze rechtvaardig kunnen worden hersteld.

Alle sprekers waren het erover eens dat herstel meer moet zijn dan symbolische gebaren. Het moet leiden tot duurzame maatregelen op het gebied van onderwijs, kansen en erkenning. Ivette Forster, verbonden aan het Keti Koti Festival, formuleerde het scherp: “Wat heeft het noemen van slavernij en het nazeggen van excuses voor zin, als het systeem dat dit veroorzaakt heeft, blijft bestaan? Het is geen kwestie van schuld, maar van rechtvaardigheid.”

Ook de rol van het parlement kwam ter sprake. Sprekers benadrukten dat de Tweede Kamer zelf voortkomt uit instellingen die het slavernijsysteem mogelijk maakten. De kamer werd opgeroepen die geschiedenis te erkennen en jongeren actief te betrekken bij bewustwordingsprocessen.

Het gesprek benadrukte bovendien het belang van samenwerking binnen het Koninkrijk en met Suriname. Volgens Flores moet herstel recht doen aan verschillende contexten: wat in Europees Nederland werkt, is niet altijd toepasbaar in het Caribisch gebied of in Suriname.

De Tweede Kamer debatteert op 11 juni verder over dit thema. Het rondetafelgesprek maakte duidelijk dat de verwachtingen hoog zijn en dat vooral jongeren, erfgoedinstellingen en maatschappelijke organisaties de druk opvoeren om structureel werk te maken van rechtvaardigheid.