Integriteit en anticorruptiewetgeving: juridische leegte ondermijnt de rechtsstaat

door

Hoewel de Anticorruptiewet in Suriname formeel is aangenomen, blijft de essentie van effectieve integriteitstoetsing uit door het ontbreken van een afgekondigde integriteitscode. De wetgeving blijkt incompleet: administratieve procedures vertragen de invoering van de noodzakelijke spelregels, waardoor toetsing van integriteit juridisch ongrondvest blijft. In de praktijk betekent dit dat ambtenaren en bestuurders beoordeeld worden zonder duidelijke wettelijke kaders, met het risico op willekeurige oordelen – een situatie die het integriteitsbeleid en het vertrouwen daarin fundamenteel ondermijnt.
Het spanningsveld wordt scherp zichtbaar in de recente juridische praktijk. De behandeling van verdachten zoals Xaviera Jessurun, die ondanks ernstige verdenkingen het land kon verlaten op advies van minister Albert Ramdin, staat haaks op het stringente optreden tegen anderen zoals Robert van Trikt, Ashwin Adhin en Willy Duiker. Deze willekeur in rechtshandhaving toont aan hoe het ontbreken van gestandaardiseerde spelregels leidt tot ongelijke behandeling en rechts onzekerheid. Ondanks het feit dat de redelijke termijn voor juridische afhandeling ruimschoots is overschreden, blijft een harde aanpak uit zolang de hoogste politieke gezagsdrager zijn fiat geeft.
Beleidskeuzes en de uitvoering van beleid zouden volgens de Hoge Raad der Nederlanden bovendien niet onder strafrechtelijke vervolging moeten vallen bij het ontbreken van heldere spelregels; strafrecht kan geen oplossing bieden voor bestuurlijke kwesties. Dit sluit aan bij het adagium van Lodewijk Valk, rechter in het gerechtshof in Nederland: β€œEen vonnis behoort gebaseerd te zijn op feitelijkheden, niet op assumpties en meningen.” Ook de Surinaamse wet eist dat rechtspraak gestoeld is op feiten; subjectieve oordelen mogen geen plaats hebben in rechterlijke besluiten.
Het gevolg? Een rechtssysteem dat niet alleen het risico loopt te worden gepolitiseerd, maar ook fundamenteel wankelt door juridische onzekerheid, institutionele willekeur en het ontbreken van normerende kaders. De situatie vraagt dringend om vastlegging en implementatie van een robuuste integriteitscode, zodat toetsing en vervolging rechtvaardig, transparant en naar objectieve maatstaven plaatsvinden.
Imran Dahoe