“Ik kan niet weg”: angst en onzekerheid in Teheran

door

“lk moet wel blijven. Alle vluchten zijn geschrapt en reizen over land is moeilijk”, zegt Alam Saleh vanuit Teheran. “Ik hoop dat deze oorlog snel stopt.” Israël kwam maandag met een evacuatiebevel voor een groot deel van het noordoosten van Teheran. President Donald Trump deed er vervolgens een schepje bovenop en zei dat álle inwoners de stad moesten verlaten.
Maar voor Saleh is dat geen optie. De politicoloog besloot thuis in zijn appartement te blijven. Hij omschrijft de afgelopen nacht als de heftigste tot nu toe, met de meeste en dichtstbijzijnde aanvallen. Vanuit zijn raam ziet hij op meerdere plekken rookpluimen boven de stad.
Toch gaat het leven in Teheran gewoon verder, zegt Saleh. “Kleine winkels en privébedrijven zijn dicht, maar banken en grote winkels zijn wel open. Mensen krijgen het verzoek gewoon naar hun werk te komen.” Zelf werkt hij vandaag vanuit huis.
In tegenstelling tot Israël heeft Iran geen schuilkelders. Inwoners schuilen daarom in tunnels en kelders. Saleh zegt dat mensen ook hun toevlucht zoeken in ziekenhuizen of in metro’s.
Saleh zelf besloot niet te gaan schuilen. “Ik woon ver weg van schuilplekken, dus ik blijf liever thuis. Die plekken bieden waarschijnlijk toch maar weinig bescherming.”
EvacuerenAndere inwoners van de stad besloten wel te vluchten, maar tien miljoen mensen evacueren, is onmogelijk. Duizenden auto’s staan in lange rijen vast op wegen die de stad uit leiden, want veel tankstations hebben amper nog benzine.
Toch lukte het de 48-jarige dichter en scenarioschrijver Granaz Moussavi om de stad te verlaten. Ze blikt terug op de uren voor haar vertrek. “Er waren luchtaanvallen in mijn buurt. Tijdens de aanvallen voelden we de gebouwen schudden. We zaten op de grond in deuropeningen met kussens op onze hoofden om onszelf te beschermen.”
Na negen uur in de auto kwam ze aan bij vrienden ten noorden van Teheran, een rit die normaal vier uur duurt. “Er vallen hier nu geen bommen”, zegt Moussavi tegen de NOS. “Het lijkt hier veiliger dan Teheran, al vielen er wel bommen bij een vliegveld in de buurt.”
Niet alleen nucleaire doelenDe Israëlische aanvallen zouden gericht zijn tegen de nucleaire activiteiten van Iran, maar raakten ook niet-militaire doelen, overigens net als de Iraanse tegenaanvallen op Israël. Woonwijken in Iran werden geraakt; een aanval op een appartementencomplex kostte het leven aan zestig burgers, onder wie twintig kinderen.
Maandag werd ook een televisiestation geraakt, volgens Israël omdat de zender “anti-Israël-propaganda” uitzond. Zelfs als Israël alléén nucleaire installaties zou bombarderen, zouden de aanvallen in strijd zijn met het internationaal recht, zeggen experts.
Inwoners in Teheran zijn bang, zegt Saleh. “De aanvallen op Teheran hebben een sterk psychologisch effect, omdat dit de grootste stad is. Veel mensen die gedood worden hebben niets met Irans nucleaire programma te maken.”
Ook buiten de stad zijn mensen erg bang, ziet Moussavi. “We leefden gewoon ons leven en toen kwamen alle drones en raketten op ons af. Niet alleen op Teheran, maar ook daarbuiten. Ik snap niet dat er niet meer internationale kritiek is op wat Israël doet.”
Regimewissel heel onrealistischIn een gezamenlijke verklaring hebben leiders van G7-landen opgeroepen tot de-escalatie van het conflict. Ook de Amerikaanse president Trump heeft de verklaring ondertekend, maar een wapenstilstand lijkt nog ver weg. Het hoofd van de Israëlische militaire inlichtingendienst liet in een statement weten de “operaties” in Iran juist te gaan uitbreiden.
De Israëlische premier Netanyahu zegt dat de acties in Iran zouden kunnen leiden tot een ander regime in dat land. En hoewel er onder Iraniërs ook regelmatig kritiek klinkt op de huidige regering, lijkt er binnen het land vrijwel geen steun voor de Israëlische aanvallen.
“Het idee dat deze escalatie zou kunnen leiden tot een opstand tegen het regime is heel onrealistisch”, zegt Iran-expert Arash Azizi tegen CNN.
Saleh vult aan: “Mensen hier zijn ook de coup van 1953 niet vergeten waarbij de democratische regering van Iran werd omvergeworpen door de VS. Er waren mensen die hoopten dat de invasie zou eindigen met regime change, maar we zien Iraniërs nu juist steun zoeken bij elkaar en zich tegen Israël keren.”